Series:Ogledi

0.00 €

Serbian Conservative Thought

Srpska konzervativna misao

Author(s): / Language(s): Serbian

Keywords: Serbia; organicism; humanism; Saint Sava; nationalism; philosophy of culture; democracy; Orthodoxy; war; folklore; tradition;

U razvojnim tokovima srpske filozofske i teološke misli – kao i političke ili društvene misli – organska ili organicistička misao svakako nije neka nepoznata komponenta. Dok je srpska liberalna ili socijalistička misao – posebno kasnije marksistička misao – relativno dobro sistematizovana i proučena, organicistička misao je ostala na neki način po strani i reklo bi se da nije privukla pažnju kakvu nesumnjivo zaslužuje. Kada je već osamdesetih godina XX veka došlo do sloma mnogih idejnih tokova i političkih koncepata, zanimanje za srpsku organicističku misao ne samo da je poraslo već je ona doživela neku vrstu renesanse – barem njeni sledbenici tako kažu – i iznova je postala aktuelna. Verovatno je to bio razlog mnogih nesporazuma oko definisanja i redefinisanja te misli, posebno nesporazuma oko termina koji bi bili najprikladniji. Ta misao se u nekim slučajevima određuje u krugu filozofske misli kod Srba, u drugim pak, što je ispravnije, ona se izučava uporedo sa drugim tokovima misli. Uglavnom nedostaje njeno sistematičnije izučavanje, iako su neka istraživanja do sada dala solidne rezultate. Sve do danas, međutim, mogu se sresti neke definicije naglašeno ideološki intonirane, što naravno smeta u pokušajima njenog pravilnog definisanja. U drugim kulturama – kod Rusa i Francuza, posebno – tih problema, reklo bi se, nema. Kada E. Sioran određuje prirodu utemeljivača francuske organicističke misli, on svom radu daje podnaslov Esej o reakcionarnoj misli.

More...

0.00 €

In the Tradition of Nationalism or Stereotypes of Serbian intellectuals of the 20th Century about "Us" and "Others"

U tradiciji nacionalizma ili stereotipi srpskih intelektualaca XX veka o "nama" i "drugima"

Author(s): Olivera Milosavljević / Language(s): Serbian

Keywords: stereotype; organic nation; religion or language; nationalism; Serbia; ethnicity; war; international relations; politics;

Dvadeseti vek je zatvorio krug balkanskih nacionalizama. Pri tom ne podrazumevam nikakav ciklični tok istorijskih zbivanja, već, naprotiv, jedno neizgrađeno, atavističko i nezrelo stremljenje, koje je samo sticajem političkih okolnosti i mnogostrukih uticaja isklizavalo iz ušančene matrice i povremeno se pretvaralo u kratkotrajni napredak ili, češće, privid napretka.To što Srbija ulazi u XXI vek sa pozicija sličnijih kraju XIX nego čitavom XX veku, možda će novi romantičari oceniti kao propušteno vreme, nacionalni radnici kao vraćanje na izvorni nacionalni kolosek, ali racionalni stav bi, ipak, najpre morao da glasi, da nikakav tehnološki progres, moderne ideologije i knjiška obaveštenost, ne mogu trajno da znače progres ako se mitska svest održava kao poželjno obeležje “nacionalnog bića”, državni interes svodi na staru, davno prevaziđenu frazu iz zaboravljene pa obnovljene bajke, a istorija doživljava kao “patriotska” nauka, koju čine ili suva, selektivno birana fakta ili “prepoznavanje” znakova sadašnjosti u dubokoj prošlosti.

More...

0.00 €

"POLITIKA" and Politics

POLITIKA i politika

Author(s): Miodrag Marović / Language(s): Serbian

Keywords: Serbia; politics; "Politika"; newspaper; radio; television; media; nationalism; ideology; populism;

Dvadeset četvrtog januara 2004. godine najstarije novine na ovim prostorima zabilježiće impozantan jubilej - čitav jedan vijek postojanja. Doživjeti to u tako burnim vremenima u kojima mi živimo pravi je podvig za jednu novinu. Jer, u zemlji u kojoj se to dešava u tome vijeku gotovo ništa nije više onako kako je bilo kada je nastala POLITIKA. Ni država, ni politika, ni ekonomija, ni granice - pa ni ljudi. Novina POLITIKA je, međutim, uspjela da nakon svega očuva ime, tradiciju, pa čak i oblik slova svoga zaglavlja. Mijenjalo se, naravno, iznutra mnogo šta: organizaciono i tehnički, pa i sadržajno. Umjesto jednih novina u njoj su nastajale lepeze raznovrsnih izdanja: večernjih, nedjeljnih, mjesečnih - za najmlađe i za odrasle. Bilo ih je: političkih, zabavnih, poučnih, porodičnih, sportskih, svakakvih. U svakom od tih posebnih izdanja nalazilo se, pored osobenog, i matično ime kuće: POLITIKA. A ona je izrastala u najveći novinski koncern u zemlji koji je, pored novina, stvorio i sopstvene elektronske medije: radio i televiziju.

More...

0.00 €

Overcoming the Past - Causes and Directions of History Image Changing at the End of the 20th Century

Prevladavanje prošlosti – uzroci i pravci promene slike istorije krajem XX veka

Author(s): Todor Kuljić / Language(s): Serbian

Keywords: history; identity; ideology; globalization; politics; fascism; socialism; The Black Book of Communism; totalitarianism; 20th century;

Krajem XX veka duboko se izmenilo gledanje država, etničkih i socijalnih grupa na vlastitu prošlost. Nestanak hladnog rata snažno je ubrzao ovaj proces. Promene su različite: odbacuju se ranije službene verzije istorije, rehabilituju se prećutane strane istorije, oživljava kult "korena", menja se kultura sećanja, prevladavanje prošlosti iznova se pravno reguliše itd. Francuski istoričar P. Nora smatra da je došlo do "ubrzavanja istorije", jer kontinuirane i trajne pojave više to nisu, već su na delu promene koje teku sve brže. To je snažno uticalo na sećanje. Idejni preokret razbio je jedinstvo istorijskog vremena, tj. vezu koja je spajala sadašnjost sa prošlošću i budućnošću. Ovo jedinstvo počivalo je na ubedjenju da društvo, nacija ili grupa stvaraju budućnost tako što odredjuju šta treba zadržati iz prošlosti što bi dalo smisao sadašnjosti. To je bio ujedinjujući elemenat. Današnja neizvesnost oko budućnosti takodje nameće sadašnjici odredjenu vrstu obaveze da se seća. Trijumfalistički je obznanjen slom istorije koja nam je bila bliska, a koja je opterećivala sadašnjicu sa imperativom "obaveznog sećanja". Ubrzavanje promena izazvalo je dramatično pomeranje celokupne prošlosti na distancu, kao da smo od nje odsečeni, stvarajući utisak "sveta koji smo izgubili". Sadašnjost je postala sumnjiva zbog naglo iskonstruisane vlastite istorijske svesti, koja počiva na novim sećanjima. Pored ubrzanja na delu je i "demokratizacija istorije" (Nora 1999). Krupne idejne promene pokrenute su složenim tektonskim društvenopolitičkim i ideološkim preokretima krajem XX veka. Ova knjiga bavi se samo delom idejnih promena koje se tiču izmenjenog vidjenja istorije.

More...

0.00 €

Suppresion and Denial of Antisemitism - Memory of the Bishop Nikolaj Velimirović in Contemporary Serbian Orthodox Culture

Potiskivanje i poricanje antisemitizma - Sećanje na vladiku Nikolaja Velimirovića u savremenoj srpskoj pravoslavnoj kulturi

Author(s): Jovan Byford / Language(s): Serbian

Keywords: antisemitism; Nikolaj Velimirović; bishop; Serbia; Orthodoxy; nationalism; Jewry; identity; social construction; social memory; forgetting; collective memory;

Poslednjih godina je me đu istoričarima, sociolozima, politikolozima i psiholozima poraslo interesovanje za temu 'kolektivnog sećanja' (Misztal, 2003; Kansteiner, 2002; Olick, 1999; Wertsch, 2002; IrwinZarecka, 1994; Maier, 1997; Middleton i Edwards, 1992). Uprkos tome što su tačno značenje i obuhvatnost termina kao što su ’kolektivno sećanje’, ’društveno sećanje’, ’društveno pamćenje’, ’nacionalno’ i ’javno’ pamćenje itd. i dalje predmet rasprave (Wood, 1999), čini se da se stručnjaci slažu bar u jednom: kolektivne, često sporne, predstave o prošlosti koje povlače granice izme đu društvenih grupa, i predstavljaju sastavni deo društvenog identiteta, zaslužuju detaljno naučno proučavanje. Mnoštvo radikalnih promena u prikazivanju prošlosti koje su pratile, a ne retko i same bile deo postkomunističke tranzicije u Istočnoj Evropi, doprinele su da se u poslednjih dvadesetak godina obnovi interesovanje za kolektivno sećanje (Todorova, 2004; Muller, 2002; Wertch, 2002, Jedlicki, 1999). Pad komunizma u regionu propraćen je opsežnim preispitivanjem istorije u nameri da se opovrgnu komunistička tumačenja prošlosti koja su dominirala nacionalnim istoriografijama i kolektivnim pamćenjem od kraja II svetskog rata.

More...

0.00 €

Suppressed Truth - Collaboration in Serbia 1941-1944

Potisnuta istina – Kolaboracija u Srbiji 1941-1944

Author(s): Olivera Milosavljević / Language(s): Serbian

Keywords: Serbia; collaboration; 1941-1944; Second World War; antisemitism; anti-communism; anti-democracy; everyday life; ideology; Jewry; Roma; government; status of woman; education; culture; media;

Upravo doneti Zakon kojim se rehabilituju svi “ideološki” protivnici komunizma, počinje sa datumom od 6. aprila 1941. što je istovremeno i njegov najzanimljiviji deo. Imali smo priliku da slušamo predlagače i zagovornike zakona1 koji su svojom srčanom odbranom ratnih “ideoloških” protivnika komunizma, nedvosmisleno potvrdili da je čitava stvar i smišljena isključivo zbog njih, a da ih oni posle 1945. ustvari i ne zanimaju, odnosno, da su samo “kolateralna šteta” pokušaja rehabilitacije kvislinga iz vremena Drugog svetskog rata. Saopštili su nam i da bi čitav komunistički period trebalo jednostavno proglasiti zločinačkim čime bi, misle oni, po automatizmu bili rehabilitovani svi njegovi “ideološki” protivnici, a oni ratni proglašeni borcima za pravednu stvar. Zato možemo očekivati da će (kao što se već desilo sa četnicima) ovog puta “demokratama” biti proglašeni nedićevci i ljotićevci, pa će po automatizmu “demokrate” postati i balisti, hortijevci, ustaše, i na kraju, sam nemački Rajh. Svi oni zaista jesu bili “ideološki” protivnici komunizma, ali je, sasvim sigurno, Hitler bio najveći. Zato nije slučajno danas, njihov “ideološki” antikomunizam i početak i kraj svake argumentacije, uz prećutkivanje da su kao protivnici komunizma bili i aktivni protivnici celokupne antihitlerovske koalicije čiji je komunizam bio sastavni deo. Prećutkuje se i da je njihov “ideološki” antikomunizam u tadašnjem shvatanju pojma podrazumevao veličanje nacizma, antidemokratiju, i na prvom mestu, antisemitizam, “slučajno”, baš u vreme kada su milioni Jevreja ubijani u “Velikom Nemačkom Rajhu”.

More...

0.00 €

Between Anarchy and Autocracy - Serbian Society at the Transition of Centuries (XIX-XXI)

Između anarhije i autokratije – Srpsko društvo na prelazima vekova (XIX-XXI)

Author(s): Latinka Perović / Language(s): Serbian

Keywords: Serbia; modernization; 19th and 20th century; patriarchy; nationalism; tradition; elite; East and West; politics; ideology; Milan Piroćanac; violence; development of Serbian state;

Ogledi koji čine sadržaj ove knjige nastali su u proteklih dvadeset pet godina kao rezultat mojih istraživanja srpske države i društva. Najveći broj ogleda objavljen je u zbornicima sa naučnih skupova ili u tematskim zbornicima, u istorijskim časopisima ili kao uvod u kritička izdanja istorijskih izvora koja sam priredila. Manji je broj ogleda koji se prvi put objavljuju u ovoj knjizi: kao osnova za njih poslužila su naučna predavanja koja sam održala u pomenutom razdoblju. Tri ogleda predstavljaju moje osvrte na dve biografije i jednu autobiografiju. Uvrstila sam ih u ovu knjigu primarno zato što oni upotpunjuju sliku o srpskoj intelektualnoj eliti, kojoj je u knjizi posvećeno jedno poglavlje. Ali i zato što je njihovo objavljivanje rezultat isključivo nesebičnog ličnog pregalaštva Ljiljane Vuletić i Aleksandra Lebla.

More...

0.00 €

Peasant Woman in Serbia in the First Half of the 20th Century

Seljanka u Srbiji u prvoj polovini 20.veka

Author(s): Momčilo Isić / Language(s): Serbian

Keywords: Serbia; peasantry; status of woman; poverty; legal position of woman; education; war; customs; women's agriculture; marriage; work;

Prema popisu stanovništva od 31. decembra 1900. godine, u njoj je od poljoprivrede živelo 2.093.947 stanovnika, ili 83,97% ukupnog stanovniötva. Najviše seljaštva imao je beogradski okrug, čak 91,05%, što je svakako posledica konjukture poljoprivredne proizvodnje usled blizine Beograda, kao velikog i sigurnog tržišta. U niökom okrugu bilo je, međutim, najmanje seljaštva, “samo” 79,08%, jer je Niš, iako najveći grad u Srbiji posle Beograda, brže pretvarao okolno seljaštvo u građane nego što je izrastao u značajno tržište poljoprivrednih proizvoda. Zato što su, nepismene i neprosvećene, mnogo ređe od muškaraca napuštale selo, seljanke su činile 86,01% ženskog stanovništva u Srbiji, pri čemu najviše u beogradskom okrugu, čak 92,25%, a najmanje u vranjskom, tek 82,16%. I pored znatnog stradanja u ratovima muškarci na selu su bili brojniji od žena početkom 20. veka. Oni su činili 50,25%, a žene 49,75% ukupnog seljaštva. Žene su predstavljale tek nešto više od polovine seljaštva u okruzima: kragujevačkom, krajinskom, kruševačkom, smedervskom, rudničkom, timočkom i užičkom.

More...

0.00 €

"Čaršija" - Meadow or Serbia

Čaršija - Utrina ili Srbija

Author(s): Tomislav Ognjanović / Language(s): Serbian

Keywords: Serbia; political pluralism; political power; Parliament; intellectual opportunism; liberalism; ideology; democracy; political party;

Politička pluralizacija u Srbiji, započeta ustavno-pravno 1990. g., predstavlja specifičnu sliku političkog pluralističkog života u postkomunističkom društvu. Ona se razlikuje od političke pluralizacije u drugim državama komunističkog bloka, posebno od istog procesa u drugim republikama bivše Jugoslavije. U čemu je ta specifičnost? Da bismo odgovorili na ovo pitanje, treba da se podsetimo na period donošenja famoznog Ustava iz 1974.g. Deo aktivne komunističke strukture i većina elitne, kako se verovalo, srpske inteligencije dočekali su i doživeli ovaj najviši pravni akt kao dokument kojim se podrivaju državni temelji Srbije, pa i Jugoslavije, suprotno delu političkih i intelektualnih struktura koji ga je usvojio kao mogućnost prihvatljivog regulisanja odnosa među narodima i nacionalnim manjinama u Jugoslaviji. Ovo racionalno stanovište nije zaustavilo, prvo prigušenu a kasnije sve glasniju, kampanju nacionalističke srpske inteligencije u Akademiji nauka, Udruženju književnika Srbije, političko-partijskim institucijama i institutima i na raznim političkim i kulturnim tribinama.

More...

0.00 €

Ethics of Feminism

Etika feminizma

Author(s): Ksenija Atanasijević / Language(s): Serbian

Keywords: feminism; ethics; woman; politics; public life; conference reports; feminist movement; philosophical and literary works; reviews; Plato; Euripides; Aeschylus;

Izborom tekstova dr Ksenije Atanasijević Etika feminizma obuhvaćeni su oni njeni radovi u kojima se ona bavila temom žene. Već na prvi pogled pada u oči da je Ksenija Atanasijević napisala mnogo takvih tekstova, u raznim žanrovskim oblicima i u veoma širokom tematskom okviru. Pisala je o: filozofiji feminizma; tretmanu žene u filozofskim i literarnim delima; zatim o stvaralaštvu žena, životima istaknutih žena i njihovim dostignućima; feministima i antifeministkinjama; borbi žena da ostvare politička, ekonomska i socijalna prava; organizacijama žena kod nas i u inostranstvu; bliskosti feminističke i pacifističke ideologije. Uz to, napisala je niz prikaza i ocena domaćih i stranih knjiga o ženi i feminizmu, kao i knjiga koje su napisale žene. Ovi tekstovi su publikovani u intervalu od 1923. godine, kad u časopisu Ženski pokret izlazi njena prva studija koja eksplicitno ima za temu ženu — “O emancipaciji žena kod Platona” —, do 1959. godine, kad je u listu Republika izašao prikaz “80–godišnjica smrti Žorž Sandove”. Osim toga, i u svojim drugim tekstovima o filozofskim i književnim ili teorijskim temama, na primer u studijama o lirskom filozofiranju Rabindranata Tagore i filozofiji Božidara Kneževića, Ksenija Atanasijević, kad za to ima povoda, ne zaobilazi temu žene. Bezmalo, tokom celog svog bogatog, plodnog i raznovrsnog stvaranja naša najveća filozofkinja, naprestano je pisala o ženi i ženskoj sudbini.

More...

0.00 €

What Kind of or How Big the State - The Views on the Political and Social History of Serbia from 19th to 21st Century

Kakva ili kolika država – Ogledi o političkoj i društvenoj istoriji Srbije XIX–XXI veka

Author(s): Olga Popović-Obradović / Language(s): Serbian

Keywords: Serbia; from 19th to 21st century; constitution; parliamentarianism; socialism; radicalism; liberalism; conservatism; modern society; position of woman; Yugoslavia; Serbian Orthodoxy Church; political history; social history; Montenegro; Srebrenica;

Događa se da neki stvaraoci u nauci dobiju još za života izabrana i sabrana dela. Nekima se to dogodi vrlo pozno, a nekima nikada. Delo onih stvaralaca koje smrt pokosi u naponu snage, kada njihovo delo još nije fizički doseglo obim izabranih i sabranih dela, najčešće ostane rasuto i bez uvida u njegovu celinu, biva čitano parcijalno, samo iz profesionalnih potreba, u vrlo uskom krugu posvećenih. Više razloga deluje na odnos jedne kulture, jedne naučne zajednice, prema pojedinačnom udelu u njoj. Ima, dakako, efemernih rezultata, i što je kultura bogatija, margina je zbog oštrijih kriterija veća. Ima i nemara, ali i profesionalnog egoizma, lične surevnjivosti i taštine, često u kombinaciji sa manjom ili većom pozicijom u društvenoj moći. Međutim, postoji i spontana, samopodrazumevajuća marginalizacija određenog stvaralaštva. Ona potiče iz dugotrajne koncentracije na zadate ciljeve kakvi su, najpre za usmenu istoriju a zatim i za srpsku istoriografiju, bez sumnje bili i ostali – oslobođenje i ujedinjenje srpskog naroda u jednu državu. Iz perspektive nacionalne ideologije, monističko mišljenje o istoriji naroda predstavlja conditio sine qua non ostvarenja pomenutih ciljeva. Samim tim, odstupanje od njega je izdaja a najmanje što njemu sleduje je zaborav.

More...

0.00 €

Power – Opposition – Alternative

Vlast - opozicija - alternativa

Author(s): Ivan Đurić / Language(s): Serbian

Keywords: Serbia; political power; Serbo-Croatian conflict; politics; history; Russians; Srebrenica; war; 1980's; 1990's;

Pred čitaocem je posthumna knjiga Ivana Đurića Vlast, opozicija, alternativa. Naslov, koji ne potiče od autora već od priređivača knjige, sažima njen sadržaj: u središtu su pomenuti fenomeni u Srbiji u poslednje dve, prelomne, decenije XX veka. Običan za knjigu univerzitetskog profesora u Beogradu, Parizu, ili bilo gde, naslov knjige, odnosno njen sadržaj, neobičan je svuda za istoričara – vizantologa.1 Međutim, u istoriji srpske intelektualne elite, kojoj pripada i Ivan Đurić, ova neobičnost je više pravilo nego izuzetak. Odrastao u porodici sa više univerzitetskih profesora, školovan u najdužem razdoblju mira u novijoj istoriji Srbije, sa jasno ispoljenim talentom, koji mu je, uz sve ostalo, otvarao put u uspešnu akademsku karijeru – Ivan Đurić je bio i savremenik kraja jedne ideologije i na njoj zasnovanog monističkog političkog sistema, kao i kraja nekolikih socijalističkih država: među njima i vlastite države, Jugoslavije.

More...

0.00 €

Contemporaries of Fascism 1. - Perception of Fascism in Belgrade’s Public from 1933 to 1941

Savremenici fašizma 1. - Percepcija fašizma u beogradskoj javnosti 1933-1941

Author(s): Olivera Milosavljević / Language(s): Serbian

Keywords: fascism; ideology; politics; law; racial theory; antisemitism; persecution of Jews; propaganda; science and art; religion; social politics; foreign policy; anti-fascism;

Stanovišta o novim političkim pokretima i idejama, a to se posebno odnosi na fašizam, zastupana pre nego što su se ispoljile sve posledice njegovog delovanja, višestruko su značajna. Iako mogu danas da izgledaju anahrona, ona pružaju odgovor na pitanje da li je postojala kultura razumevanja i predviñanja, odnosno, da li je svest o značaju odreñenih zbivanja vodila ispravnom zaključivanju o mogućim posledicama ili je, prateći ideološke želje savremenika, vodila zaključcima manje ili više udaljenim od realnosti. Pokazuju i sa kakvim je predznanjima šira javnost dočekivala prelomna zbivanja, a mogu i da ukažu na razloge dijametralno suprotnih aktivizacija pojedinaca i grupa u njima. Isti istorijski kontekst je tridesetih godina stvarao dijametralno različite tekstove. Ono što u metodološkom smislu može biti ograničavajući faktor kod ocenjivanja vrednosti jednog izvora, sama činjenica da je tekst pisan sa namerom da odmah bude i dostupan javnosti, što znači da je sadržavao upravo ono što je u tom trenutku za autora bilo poželjno viñenje, u analizi koju zanimaju upravo stavovi savremenika ima najveću vrednost. Zato se razlika izmeñu tekstova nastalih u istom kontekstu ne može objasniti nepoznavanjem „činjenica“ već suprotnom vizurom iz koje su posmatrane, a koja je uslovljena različitim ideološkim načelima koja su autore vodila. U tom smislu, tekstovi savremenika o zbivanjima koja su u toku i sami se moraju posmatrati kao „delovi procesa“ 7 koji se analizira.

More...

0.00 €

Contemporaries of Fascism 2. - Yugoslavia in the Surroundings 1933-1941

Savremenici fašizma 2. – Jugoslavija u okruženju 1933-1941.

Author(s): Olivera Milosavljević / Language(s): Serbian

Keywords: fascism; Yugoslavia; 1939-1941; racial theory; anthropology; racism; Jewry; migrants; anti-communism; nationalism;

U kontekstu naglog uspona fašizma u Evropi i njegove pobede u pojedinim zemljama, jedno od pitanja koje se postavljalo u beogradskoj javnosti, odnosilo se na mogućnosti njegove pojave i u Jugoslaviji, i u skladu sa tim, na analize uslova koji u zemlji postoje za eventualni razmah fašističkih ideja. Nasuprot dominantnom stavu da u zemlji nema fašističkih pokreta, levičari su registrovali njihovo prisustvo, posebno izraženo u rasističkim obeležjima. Demokratskoliberalno stanovište je odbacivalo ove teze sa obrazloženjem da se fašizam uglavnom javlja u gradovima, a da u zemlji seljaka fašističke ideje mogu da nastanu samo kao plod kafanskih razgovora. Po mišljenju intelektualaca ove struje, socijalni uslovi u Jugoslaviji nisu bili pogodni za njegov razvoj, a ideje pojedinih pokreta koje su „ličile“ na fašizam, uglavnom su ocenjivali kao marginalne i potpuno bezopasne. Minimizujući fašističku opasnost u zemlji, liberalno stanovište ni u Ljotićevom pokretu nije videlo sklonost ka fašizmu, već samo njegove „primese“, „loš surogat“ i „neozbiljna oponašanja fantasta“, sklonijih diktaturi nego temeljima ove ideologije. Ambivalencija konzervativnih krugova ispoljavala se i u ovom pitanju. Fašističke ideje su odbacivane kao i teze da su prisutne u zemlji, ali su se istovremeno za Jugoslaviju tražila rešenja koja su uzor pronalazila upravo u njima. Desničari su odricali da su i sami nosioci fašističkih ideja, ali ne zato što se sa njima nisu slagali, već što su verovali da su „novi nacionalizmi“ – fašizam i nacionalsocijalizam – specifično italijanski i nemački produkt, dok je ideologija Zbora, iako sastavni deo globalne pojave „novog nacionalizma“, autentična domaća tvorevina.

More...

0.00 €

Democratic Contradictions of Multiculturalism

Demokratske kontradikcije multikulturalizma

Author(s): Jens-Martin Eriksen,Frederik Stjernfelt / Language(s): Serbian

Keywords: multiculturalism; freedom of speech and expression; political ideology; Islamophobia; xenophobia; secularism; enlightenment; Asian values; Christianity; tolerance;

U poslednjoj deceniji multikulturalizam je postao svakodnevni pojam na koji nailazite svugde: u svakodnevnoj raspravi, političkim debatama, sociološkoj i politikološkoj literaturi. On je nezaobilazan začin akademskog diskursa. Ipak, za taj pojam je uvek povezano nešto uznemirujuće neprecizno. Često ga koriste da bi se opisali uslovi koji već postoje u Zapadnoj Evropi, Sjedinjenim Državama ili drugde, zbog toga što tamo stvarno postoje različite kulturne grupacije i useljeničke zajednice. Pri tome se malo ili uopšte ne obrazlaže kako te različite kulture zaista koegzistiraju. U opticaju je još jedna primena pojma, pri čemu se indirektno upućuje na društveni razvoj koji neosporno ima da se dogodi u doglednoj budućnosti, i na čije se izazove moramo pripremiti. Multikulturalizam je proces. To je pre nešto što će se tek desiti nego ono što već jeste realnost. Oba ova načina upotrebe pojma imaju nešto zajedničko, a to je da se multikulturalizam u oba slučaja shvata kao nešto deskriptivno. On opisuje postojeće stanje ili razvoj prema kojem se društvo kreće u bliskoj budućnosti. Ali nijedno od ova dva značenja ne nudi zadovoljavajući, precizan opis društvene koegzistencije i njenih različitih iskustava. Kaže se samo da to nešto postoji, ili da će doći – ali ne i šta je to što jeste, ili što treba da dođe. Ne kaže se čak ni koje kulture konstituišu to pretpostavljeno mnoštvo, niti kako te kulture treba da koegzistiraju

More...

0.00 €

Serbian Wars in Words 1844-2000. Fragments from the History of Political Propaganda

Srpski ratovi rečima 1844-2000. Fragmenti iz istorije političke propagande

Author(s): Mihailo Bjelica / Language(s): Serbian

Keywords: Serbia; political history; political propaganda; journalism; media; political regime; war; government; media war; international relations; political press;

Prvi moj zadatak u Institutu za novinarstvo bio je da analiziram sadržaj desetak vodećih jugoslovenskih listova prema projektu jednog apoljnjeg saradnika, metodologa, koji je prethodno bio na nekoj specijalizaciji u Americi. Koliko se sećam, glavno moje "otkriće" bilo je da se svi analizirani listovi uređuju po agitpropovskom šablonu - da veličaju politiku vladajuće partije i kritikuju svakog ko se ne slaže sa tom politikom. Novu fazu u mom istraživačkom radu predstavlja ulazak u istorijske arhive, a to se dogodilo krajem šezdesetih, kada sam prijavio doktorsku disertaciju pod nazivom "Počeci političke štampe u Srbiji 1834-1872". Prekopavajući staru arhivsku građu, ustanovio sam da su svi politički listovi onog vremena primali finansijsku pomoć iz državne ili neke druge kase, što znači da su bili u službi propagande. Rezultate istraživanja ubjavljivao sam u svojim knjigama i raznim zbornicima sa naučnih skupova. U poslednjoj deceniji dvadesetog veka Srbija je imala više nedaća nego mnoge evropske države za ceo vek: raspad SFRJ, rat u okruženju, pa rat na sopstvenoj teritoriji, međunarođne sankcije, hiperinfiacija, nezaposlenost, političke svađe i podele. To je i decenija žestokog medijskog rata koji je srpska vlast vodila protiv stranih država i domaće opozicije. [...]

More...

0.00 €

Weft of Serbian Identity. Anti-Westernism, Russophilism, Traditionalism...

Potka srpskog identiteta. antizapadnjaštvo, rusofilistvo, tradicionalizam...

Author(s): Sonja Biserko / Language(s): Serbian

Keywords: Political history; Serbian identity; politics and identity; nation; past; tradition; culture; anti-westernism; political identity;

Problem nacionalnog identiteta postoji, naročito u nedovršenim nacijama, pogotovo tamo gde ne postoji podudarnosti etničkog i državnog aspekta pojma nacije, i tamo gde je taj raskorak traumatičan. Istorijski posmatrano, nacionalni identiteti profilisali su se u okviru zamišljenih zajednica, koje su njeni pripadnici bili spremni da brane po svaku cenu; oni su kao i njihove vođe smatrali da su njihve osnovne odgovornosti – nacionalne. To je možda svojevremeno, bilo neizbežno, ali u globalnom svetu nije dovoljno.U globalnom svetu ljudi pripadaju brojnim zamišljenim zajednicama – lokalnim, regionalnim, državnim, nacionalnim, kosmopolitskim – koje se uzajamno prožimaju, zahvaljujući prvenstveno tehnološkoj komunikacijskoj revolucijii dostupnosti putovanja. Suverenitet nije više apsolut kao što se nekada smatralo. Zbog složenosti problema i okolnosti u kojima Srbija traga za svojim novim identitetom – poraz državnog projekta krajem XX veka i frustracije koja je iz toga proizašla, kao i odgovornošću za rat i ratne zločine koje teško prihvata – Helsinški odbor za ljudska prava se odlučio da priređivanjem zbornika koja je pred čitaocima podstakne raspravu na tu temu. Umesto okretanja modernosti, novi identitet Srbija traži u prošlosti, oslanjajući se na “tradicionalni autentični politički identitet”, odnosno srednjevekovno nasleđe Srbije, pravoslavlje, vizantijsko nasleđe, folklor u kulturi i antizapadnjaštvo. [...]

More...