CEEOL - Browse Subjects Result

We kindly inform you that, as long as the subject affiliation of our 300.000+ articles is in progress, you might get unsufficient or no results on your third level or second level search. In this case, please broaden your search criteria.

Nazwiska w parafii Topola Królewska koło Łęczycy w latach 1811-1828 : (na podstawie ksiąg parafialnych)

Author(s): Jolanta Sobór / Language(s): Polish Issue: 39/1999

В статье рассматривается 611 личных имен, выполнявших в приходских книгах роль фамилий, прежде всего крестьяноского населения (хотя наблюдаются также заметки о фамилиях шляхты и евреев). Несмотря на обязывающий в 1 пол. XIX в. административный указ о наличии определенной фамилии, в этом плане господствовали старые обычаи: наблюдается все время довольно большая вариаигивность и колебания, прежде всего в патронимических конструкциях, образуемых посредством суффиксации от названии профессии, имени или фамилии отца. Анализ показал большое количественное преобладание имен с морфологической мотивировкой (517) над переносами (94). В группе перепосов преобладают происводные от прозвищ, реже встречаются происходящие от названии профессии и чинов, немногочисленны производные от имен и совсем исключительны случаи „фамилий” восходящих к этническим и топонимищеским названиям. Среди имен с морфологической мотивировкой большинство возникло блогодаря применению суффиксов -ski, -ak, -ik//-yk (-czyк) и -ic(z).

More...

Obecność tekstów prozy polskiej po 1989 r. w nauczaniu języka polskiego jako obcego – realia, potrzeby, problem wyboru

Author(s): Małgorzata Świstowska / Language(s): Polish Issue: 17/2010

Bycie człowieka w świecie jest nierozerwalnie złączone z nawiązywaniem kontaktu z Drugim” (Cieszyńska 2006: 34). Cytat ten ukazuje sytuację osoby przybywającej do nowego nieznanego jej kraju. Obcokrajowiec, chcąc zaaklimatyzować się w otaczającej go rzeczywistości, poznać ją, nawiązać kontakt z tubylcami, musi poznać ich język – swoiste medium, które mu ten kontakt umożliwi. Narzędziem, dzięki któremu uczący się może zgłębić wiedzę o specyfice danego kraju są teksty literackie, a zwłaszcza literatura współczesna. Pełni ona funkcję przewodnika po obcej kulturze rozumianej bardzo szeroko jako tradycja, obyczajowość, sztuka oraz zjawiska z zakresu folkloru. Poznanie i aktywne uczestnictwo cudzoziemców w tak szeroko rozumianym życiu kulturalnym danego kraju jest zadaniem trudnym do wykonania. Nauczyciel języka obcego musi włożyć dużo wysiłku, by na lekcjach umożliwić studentowi „zanurzenie się” w nowej kulturze.

More...

Kryteria wyboru i cel edukacyjny tekstów w podręczniku Mówta, co chceta autorstwa Magdaleny Mitrewej i Stanisława Dubisza

Author(s): Magdalina Mitrewa / Language(s): Polish Issue: 17/2010

Specyfika polonistyki zagranicznej „nie przejawia się w odmienności uprawianego przedmiotu, którym jest ‘literatura polska i język polski, ich stan współczesny oraz historia’ (Słownik... 1964: 894) ani też we wspólnym – z natury rzeczy – nauce uprawianej w Polsce i za granicą celu działań poznawczych, na ten sam przedmiot skierowanych. Mając charakter naukowy, cel ten pozostaje autonomicznym, nie podporządkowany aktualnym względom politycznym, ekonomiczny, a nawet – ośmielę się powiedzieć – narodowym”, stwierdza A. Nowicka-Jeżowa, która powołuje się na wypowiedzi polonistów polskich i zagranicznych, podkreślając: „Swoistość polonistyki zagranicznej wynika […] z perspektywy poznawczej: usytuowania badacza poza obszarem kultury polskiej”, ponieważ „polonistyka zagraniczna, która wyrasta z odmiennej gleby kulturowej, postrzega badany przedmiot inaczej niż nauka polska” (Nowicka-Jeżowa 2001: 27).

More...

Процессы трансонимизации в балтийских и славянских языках (на материале этнонимов латыш, лотвин, латгалец)

Author(s): Julia Gurskaja / Language(s): Russian Issue: 12/2012

The article deals with the phenomena of transonymisation in Baltic and Slavonic languages. The proper names formed on the bases of ethnonyms Latysh, Lotvin, Latgalec are investigated as an example. It is established that the basis for the formation and development of ancient onims are broad and diversified cooperation onomastic macro concepts – anthroponymic concept of man and toponymic concept of space, which is manifested in various categories of aggravated transonymisation of ancient names. The ancient names and their components can be found in modern family names represented in onimastic systems of the related languages.

More...

Język piętnastowiecznej części psałterza floriańskiego. Składnia zdania pojedynczego

Author(s): Marek Cybulski / Language(s): Polish Issue: 29/1993

Podmiot jest w Fl BC wyrażany przede wszystkim mianownikiem różnych części mowy. Przykładów mianownika w tej funkcji jest 936, co stanowi 98% całości. Zaledwie kilkanaście razy podmiot wyrażono w inny sposób.

More...

Християнски елементи в антропонимичната система на Поповско според данни от данъчни регистри от XVI и XVII в

Author(s): Liljana Dimitrova-Todorova / Language(s): Bulgarian Issue: 27/1993

Referat powstał na podstawie materiału antroponimicznego byłego powiatu popowskiego (w północno-wschodniej Bułgarii), zachowanego w osmańskich rejestrach podatkowych г XVI i XVII w. Rozpatrywane w nim 54 imiona chrześcijańskie nadane przez cerkiew i ich derywaty tworzone na gruncie bułgarskim. W systemie słowotwórczym zapożyczonych imion chrześcijańskich ważna rolę odgrywały dwa typy podstaw: pełna i skrócona. W rozpatrywanym okresie dominowały imiona tworzone od podstaw skróconych. W tekście referatu są rozpatrywane nąjtypowsze zjawiska, występujące przy fonetycznym i morfematycznym skracaniu imion chrześcijańskich, a także środki słowotwórcze stosowane przy tworzeniu ich derywatów. Wyjaśnia sic też przyczyny warunkujące skróty antroponimiczne i wielką liczbę derywatów.

More...

Drzewo słów. O słowniku The Wordtree® H. G. Burgera

Author(s): Barbara Lewandowska-Tomaszczyk / Language(s): Polish Issue: 26/1992

This is a review article of the work by Henry G. Burger The Wordtre«®. The Wordtree is a dictionary-thesaurus published in 1984. It is an attempt at defining the lexicon of processes expressed by English transitive verbs. Burger provides information concerning different types of sense relations in each entry. The most challenging part refers to the conceptual analysis of lexical items. Burger applies the binary componential method and tries to define each verbal concept in terms of two sub-parts, one - indicating its cause, the other - its effect. Although the enterprise is unprecedented in its scale, it underrepresents the meaning of lexical items. Also while his binary selections seem convincing for the nodes higher in the hierarchy, they are more arbitrary for the lower ones.

More...

Rozwijanie słownictwa u dzieci w wieku przedszkolnym z zaburzeniami ekspresji werbalnej. Problemy teoretyczne

Author(s): Ewa Hrycyna / Language(s): Polish Issue: 6/2017

The article deals with theoretical problems related to vocabulary development in preschool children with impaired verbal expression. The authoress underlines the significance of the issue, resulting from the role of vocabulary in social, educational and cultural development. She attempts to characterize language competences at the semantic and lexical levels. To this end, she refers to existing speech development studies on child’s vocabulary, then proceeds to discussing the two basic dimensions of child’s vocabulary – quantitative and qualitative – and highlights the importance of both. She places emphasis on examining the qualitative aspect. Therefore, in the light of selected linguistic theories, she examines the notions of: language sign, basic and metaphorical meanings, cognitive definition. She also refers to the concept of semantic categories and parts of speech, addresses the issues of semantic communication, pragmatics and metalinguistic reflection. The aforementioned linguistic phenomena are confronted with examples of possible disorders.

More...

Fleksja "Modlitw Wacława"

Author(s): Zdzisława Staszewska,Marek Cybulski / Language(s): Polish Issue: 23/1990

Die Analyse der Flexion der Wenzelsgebete läßt die von K. Rymut formulierte These über deren kleinpolnische Abstammung bekräftigen. Die Liste von Dialektismen wurde hier bereichert um: 1. grofipolnisch-kleinpolnische Abfolge von Infinitiv + Auxilium im zusammengesetzten Futurum, 2. kleinpolnische Form bychmy, 3. das Ausbleiben der nordpolnischen Form 3. Pers Sg. jeść, 4. das Ausbleiben der Endung 1. Pers. Pl. -m, 5. selten anzutreffende, sonst aber im XV. Jh. häufig vorkommende und für Großpolen typische zusammengesetzte Futurformen auf -l. Es zeichnet sich deutlich die relative Chronologie einzelner Teile des Gebetsbuches ab: am ältesten scheint die Sprache im dritten (neuesten) Teil zu sein, der neuere Zustand (aber nicht mehr so deutlich) liegt im zweiten Teil vor. Möglich ist auch eine absolute Chronologie: manche Eigenschaften des dritten Teils sind für die erste Hälfte des XV. Jh. typisch, der andere Teil ist dagegen für die zweite Hälfle des XV. Jh. anzusetzen.

More...

"Ustawienie o piercach a prokuratorzech albo o rzecznikoch" : ze studiów nad staropolską terminologią prawniczą

Author(s): Aleksander Zajda / Language(s): Polish Issue: 23/1990

Der vorliegende Aufsatz ist ein Versuch, 15 altpolnische Wörter mit der Bedeutung ‘vicarius, advocatus, patronus’ und derer Geschichte im Laufe bis 1600 im Lichte der Wortfeldtheorie darzustellen. Schon im 15. Jhd. befinden sich im Zentrum des Wortfeldes die Bezeichnungen pierca. prokurator, rzecznik - die wir im Titel (Zitat aus der in der Mitte des 15. Jhds. entstandenen Übersetzung der früheren polnischen Rechte) sehen - und zachodica. Andere 11 Bezeichnungen bilden zu dieser Zeit Peripherie des Feldes. Aber auch die Glieder des Zentrums sind differenziert - pierca ist ein masowisches Wort, prokurator - grosspolnisch; nur rzecznik und zachodica sind gesamtpolnisch. Infolge der weiteren Entwicklung befinden sich schon in der Mitte des 16. Jhds. nur prokurator und rzecznik im Zentrum; pierca und zachodica verschwinden überhaupt aus dem Wortfeld, geschweige andere Kompenenten. Ende des 16. Jhds. ist ein ausschliesslicher Glied des Zentrums prokurator - sein Sieg ist auf den damaligen Zustrom des lateinischen Wortgutes in die polnische Rechtsterminologie zurückzuführen.

More...

Figurative ‘eye’ expressions in the conceptualization of emotions and personality traits in Slovak

Author(s): Elena Ciprianová,Zuzana Kováčová / Language(s): English Issue: 1/2018

This paper explores metonymic and metaphoric expressions with the lexeme ‘eye’ and provides empirical evidence from the Slovak language about the close interaction between the physiological and cultural aspects of the embodied mind. Our study, relying on data collected from several Slovak dictionaries, demonstrates the importance of the organ of sight in the conceptualization of various emotions (anger, happiness, sadness, love, hate, envy, surprise, and fear) and personality traits (honesty, greed, and hostility), all considered to be essential parts of the Slovak linguistic worldview. The identification of specific metonymic and/or metaphorical mappings has shed more light on the emergence and motivation of particular figurative expressions in Slovak. In the investigation of the linguistic data, the traditional Lakovian approach was used alongside the more recent anthropologically-oriented methodological approaches of Polish and Russian schools of cognitive semantics. Both contemporary and etymological meanings of multilayered emotion concepts were analyzed, and their hierarchical organization was presented in an associative-semantic network. It has been shown that there are no obvious boundaries between the concepts – rather the opposite, as the network illustrates their internal continuity. By revealing the complexities of the creation of new meanings via associations, this paper contributes towards a deeper understanding of the relationship between figurative language, culture, and human thought.

More...

Danguolė Mikulėnienė, Asta Leskauskaitė, Vilija Ragaišienė, Laura Geržotaitė, Nijolė Birgelienė. Lietuvių tarmių kaita XXI a. Pradžioje: lenkijos lietuvių šnektos - kolektyvinė monografija

Author(s): Dalia Pakalniškienė / Language(s): Lithuanian Issue: 76/2017

Review of: Danguolė Mikulėnienė, Asta Leskauskaitė, Vilija Ragaišienė, Laura Geržotaitė, Nijolė Birgelienė "LIETUVIŲ TARMIŲ KAITA XXI A. PRADŽIOJE: LENKIJOS LIETUVIŲ ŠNEKTOS KOLEKTYVINĖ MONOGRAFIJA"; Vilnius: Lietuvių kalbos institutas, 2016, 503 pages ISBN 978-609-411-186-0 by: Dalia Pakalniškienė

More...

„Nieziszczone narodziny”. Cixous i Irigaray, czyli kobiety z Czarnego Kontynentu

Author(s): Katarzyna Szopa / Language(s): Polish Issue: 2/2017

The aim of the article is to discuss the phenomenon of a ‘newly born woman’ that appears in the writing of the French theoreticians of gender, Hélène Cixous and Luce Irigaray. The author of the article distinguishes between the views of the two researchers and aims to reveal the specificity and uniqueness of each of them. This approach goes beyond the frames of ‘essentialism’ designed by Anglo-American critics of the eighties.

More...

Równościowe upodmiotowienia i różnica płciowa. Jak poezją wyjść z podrzędności

Author(s): Anna Kałuża / Language(s): Polish Issue: 2/2017

The aim of the article is to present recent fundamental changes in thinking about poetry. Authors of books published in the years 2010–2016 are much more aware of the political and social situation than those who were debuting right after the year 2000. They are also aware of the context of artistic creation and aesthetic criteria. They seek to redefine the production and distribution of poetic works and react (as their predecessors did) with resistance to social and political oppression.

More...

Czy popularna powieść kobieca może być powieścią społecznie zaangażowaną? Kilka refleksji o tematach, gatunkach i stereotypach

Author(s): Bernadetta Darska / Language(s): Polish Issue: 2/2017

The article aims to present the themes of popular contemporary women’s novels. The contexts for the analyses are stereotypes of sex and commercial expectations. The marketing strategy of the publishers and authors is important as well as the changing rules about creating the image of an author by the media. Pretending social involvement in popular women’s novels is connected with marketing strategies and the need to refer to popular subjects is of secondary importance. What is important, however, is the literary awareness of the authors and the capacity of recognizing the place of one’s own creativity on the map of pop culture.

More...

Macierzyństwo bez lukru i retuszu. Wizerunek Matki Polki w literaturze polskiej po roku 2000 i blogach

Author(s): Małgorzata Anna Packalén Parkman / Language(s): Polish Issue: 2/2017

Polish woman-centered symbolism has a specific dimension, which is depicted in the iconic ‘Polish Mother’ (Matka Polka). The iconic image is deeply rooted in Polish history and culture and it often refers to the mother of Jesus as she is expected to sacrifice her children for the motherland. As a woman, she realizes herself not only through motherhood but also in the service of her nation, and as such, she becomes a highly charged metaphor for both motherly love and patriotism. The ‘Polish Mother’ is a myth; a stereotype that has shaped the thinking of the nation for more than two centuries and is still largely in force. In contemporary literature (and also in various media texts and blogs) one can identify however, obvious attempts to re-evaluate this very traditional iconic image. Especially motherhood, in Poland today, has gained a new dimension. I investigate some of the most characteristic aspects of the selected texts, focusing on the discrepancy between the old clichés and expectations and the subversion of traditionally defined motherhood in a modern society, which no longer takes the ‘Polish Mother’ at face value.

More...

Ecce femina – podróż do źródła kobiecości. Wokół krwi menstruacyjnej we współczesnej literaturze polskiej na podstawie wybranych przykładów – Izabeli Filipiak i Olgi Tokarczuk

Author(s): Andrea Fernando de Carlo / Language(s): Polish Issue: 2/2017

The article analyses myths concerning menstruation in Izabela Filipiak’s and Olga Tokarczuk’s creative works. The writers refer to female physiology in order to abolish the taboo on the female body and its excretions and to create mythology free from the male universe. Menstruation is considered a taboo subject even at the beginning of the 21st century and this physiological aspect of feminity is connected with an attempt to respect the differences between the sexes. One can observe not so much an attempt to destroy the rules of patriarchal culture, but a need to recreate the Western imagination, which is able to renew social and symbolic order and create new female mythology, which enables women to identify with their own needs, feelings, physical, sexual and erotic experiences.

More...

Mit urody a „Najbrzydsza kobieta świata” Olgi Tokarczuk

Author(s): Ivana Slivková / Language(s): Polish Issue: 2/2017

Gender theory concerns most areas of woman‘s existence in a society and an artistic text is one of many subject manifestations, which may and is likely to influence public opinions. After the period of literature dominated by heroines fighting for the rights, the woman-provocateurs came to set free not only their bodies, but also their souls. Apart from the male–female relations (gender theory), Olga Tokarczuk’s short story „Najbrzydsza kobieta świata” (tr. „The Ugliest Woman of World”) reveals various aspects of women’s writing, in particular – the aesthetics of ugliness. Within this milieu, the ugliness is locked in two stands: 1. the direct characteristics of the ugliest woman in the world and 2. the shocking element of the suffering aesthetics, namely, the exposure of woman by the others.

More...

Śmierciopisanie kobiet. O twórczości Anieli Gruszeckiej

Author(s): Marzena Boniecka / Language(s): Polish Issue: 2/2017

The article aims to analyse the relationship between the writer, her text and imagination that is influenced by the image of death. In Gruszecka’s novels this is revealed mostly by the way in which the author presents her heroines, whose existence is uncertain, phantom-like. In reference to the works of Hélène Cixous and Jerzy Grotowski, the author of the article considers how the body is presented (regarded as a certain type of an archive) as a source of the text existing between life and death. In this context ‘writing (with) the body’ could be understood as a mode of ‘stillness’ as to give way to the life that comes (also from the past and memory) in a momentary experience of self-mortality.

More...

Więcej, bardziej, pełniej. Emigracja według Tomasza Łychowskiego

Author(s): Magdalena Bąk / Language(s): Polish Issue: 2/2017

The aim of the article is to describe the way in which Tomasz Łychowski defines the phenomenon of emigration in his poems from the volume „Spojrzenia” („Glances”, 2016). Emigration is not only regarded from different perspectives here, but the author also plays with the traditional image of an emigrant. In his poetry Tomasz Łychowski promotes the idea of unity in multiplicity and the value of diversity.

More...