Publisher: Helsinški odbor za ljudska prava u Srbiji

Serbia's fragile Vertical

Srpska krhka vertikala

Author(s): Marko Nikezić,Latinka Perović / Language(s): Serbian

Keywords: Serbian political structure;serbian liberals;communism and democracy;sfr yugoslavia;serbian nationalism;

Description of structural Problems of the Serbian political System by Marko Nikezić, former member of the Yugoslav Central Committee of the League of Communists.With a detailed introductory chapter by Latinka Perović

THE HIGHEST INSTANCE – VOLUME I

POSLEDNJA INSTANCA – KNJIGA I

Author(s): Srđa Popović / Language(s): Serbian

Keywords: censorship;censorship in communist countries;communism and democracy;dissident intellectuals;dissident journalist;political trials; law in communism;propaganda;sfr yugoslavia;

THE HIGHEST INSTANCE – VOLUME II

POSLEDNJA INSTANCA – KNJIGA II

Author(s): Srđa Popović / Language(s): Serbian

Keywords: censorship;censorship in communist countries;communism and democracy;dissident intellectuals;dissident journalist;political trials; law in communism;propaganda;sfr yugoslavia;

THE HIGHEST INSTANCE – VOLUME III

POSLEDNJA INSTANCA – KNJIGA III

Author(s): Srđa Popović / Language(s): Serbian

Keywords: censorship;censorship in communist countries; communism and democracy; dissident intellectuals; dissident journalist; political trials; law in communism; propaganda;

Milošević or Yugoslavia. Vol I

Milošević vs Jugoslavija. Knjiga I

Author(s): / Language(s): Serbian

Keywords: fr yugoslavia; yugoslavia; serbian-albanian relations; kosovo conflict; serbian nationalism; slobodan milosevic;

Serbia has gone Astray in Transition

Srbija zalutala u tranziciji

Author(s): Sonja Biserko / Language(s): Serbian

Keywords: period of transition; serbia; srebrenica; hague tribunal; eu integration; NATO;

She is faithful to her Profession: Friends of Seška Stanojlović

Verna svojoj profesiji: prijatelji o Seški Stanojlović

Author(s): / Language(s): Serbian

Keywords: journalism in Serbia;journalism and democracy;anti-war discourse;serbia and EU;

20 short texts of friends of Seška Stanojlović (see the Table of Content) published on the occasion of her 70th birthday.

Facts and Interpretations. Two Conversations with Latinka Perovic

Činjenice i tumačenja. Dva razgovora sa Latinkom Perović

Author(s): Olivera Milosavljević,Latinka Perović / Language(s): Serbian

Keywords: sfr yugoslavia; serbian nationalism; communism and democracy;

War in numbers. Demographic Losses in Wars on the Territory of the Former Yugoslavia from 1991 to 1999. Major Reports of Demographic Experts presented by the Prosecution at Trials in the International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia

Rat u brojkama. Demografski gubici u ratovima na teritoriji bivše Jugoslavije od 1991. do 1999. Glavni izveštaji demografskih veštaka predstavljeni od strane tužilaštva na suđenjima u Međunarodnom krivičnom sudu za bivšu Jugoslaviju

Author(s): / Language(s): Serbian

Keywords: serbia; bosnia; krajina; srebrenica; hague tribunal; kosovo conflict; ethnic cleansing; genocide;

Annual Report: Serbia 2006 - Human Rights: Hostage to the State’s Regression

Annual Report: Serbia 2006 - Human Rights: Hostage to the State’s Regression

Author(s): / Language(s): English

Keywords: Serbia; human rights; political regime; media; culture; Đinđić's assassination; parliamentary elections; security; police reform; Serbian Orthodox Church; economy; healthcare; education; minority; foreign policy;

With Montenegro’s successful referendum on independence and the resolution of Kosovo status on the international agenda in 2006 the process of ex-Yugoslavia’s dissolution moved into the final stage. Serbia was faced with the challenge of constituting and defining herself in terms of state and society. The very fact that the process of ex-Yugoslavia’s disintegration nears its end contributes to consolidation and stability of the Balkans. The decision to admit Serbia – her fluid domestic situation and hesitation to decisively opt for Europe - into the membership of the PfP was meant to round off the security structure of the Balkan region. 1 Membership of the PfP moved Serbia closer to the European option but also implied establishment of mechanisms that could play important role in the event of her destabilization. At the same time, the membership of the PfP figured as a victory over the army’s conservative bloc that has not only stood in the way of its reform but also obstructed the army’s adjustment to new circumstances and the new concept of security under the pretext of defending the state’s sovereignty. Gen. Zdravko Ponos’ appointment the Chief of General Staff completed the package recommending Serbia for speedier access to European integrations. However, the strong lobby that will be refuting and slowing down such orientation is still there.

Human Rights in Serbia in 2012 - Populism: Entropy of Democracy

Human Rights in Serbia in 2012 - Populism: Entropy of Democracy

Author(s): / Language(s): English

Keywords: Serbia; human rights; populism; judiciary; military; security system; Serbia's assembly; economy; religion; ethnic minorities; media; Kosovo; international relations;

Though formed a year ago, the Serbian government is still at the beginning – it has not yet adopted a systemic program or strategy. The structures in power are in permanent election campaign having an eye on their ratings on the one hand and demonization of the former government on the other. The biggest party of the ruling coalition, SNS, spares not even its coalition partners from criticism. SNS populist rhetoric is mainly after promoting Vice-Premier Aleksandar Vučić. The predominant populism is best exemplified by the arrest of suspects in “the struggle against corruption” and the “socially-oriented” budget for the year 2013 that subsidizes health insurance of a larger circle of citizens. All this gives rise to speculations about early elections, which are not to be ruled out. Aleksandar Vučić manifests a growing ambition to hold all the reins of power. He already controls all security services. Hence, citizens are under the impression that he is the most powerful man in Serbia. The steps the government has taken so far do not indicate its intention to reform the security sector; on the contrary, they indicate an ambition to strengthen partisan control over it. They neither indicate a plan for setting up permanent anti-corruption institutions and mechanisms. Primarily through the media controlled by parts or entire security services corruption is used for political showdowns and elimination of business competition. The security sector that has not undergone reform, operating under half-finished and legally discordant system of the democratic control and with cadres compromised on corruption will be unable to meet ambitious duties that have been allegedly imposed on it.

Serbian Conservative Thought

Srpska konzervativna misao

Author(s): / Language(s): Serbian

Keywords: Serbia; organicism; humanism; Saint Sava; nationalism; philosophy of culture; democracy; Orthodoxy; war; folklore; tradition;

U razvojnim tokovima srpske filozofske i teološke misli – kao i političke ili društvene misli – organska ili organicistička misao svakako nije neka nepoznata komponenta. Dok je srpska liberalna ili socijalistička misao – posebno kasnije marksistička misao – relativno dobro sistematizovana i proučena, organicistička misao je ostala na neki način po strani i reklo bi se da nije privukla pažnju kakvu nesumnjivo zaslužuje. Kada je već osamdesetih godina XX veka došlo do sloma mnogih idejnih tokova i političkih koncepata, zanimanje za srpsku organicističku misao ne samo da je poraslo već je ona doživela neku vrstu renesanse – barem njeni sledbenici tako kažu – i iznova je postala aktuelna. Verovatno je to bio razlog mnogih nesporazuma oko definisanja i redefinisanja te misli, posebno nesporazuma oko termina koji bi bili najprikladniji. Ta misao se u nekim slučajevima određuje u krugu filozofske misli kod Srba, u drugim pak, što je ispravnije, ona se izučava uporedo sa drugim tokovima misli. Uglavnom nedostaje njeno sistematičnije izučavanje, iako su neka istraživanja do sada dala solidne rezultate. Sve do danas, međutim, mogu se sresti neke definicije naglašeno ideološki intonirane, što naravno smeta u pokušajima njenog pravilnog definisanja. U drugim kulturama – kod Rusa i Francuza, posebno – tih problema, reklo bi se, nema. Kada E. Sioran određuje prirodu utemeljivača francuske organicističke misli, on svom radu daje podnaslov Esej o reakcionarnoj misli.

Suppressed Truth - Collaboration in Serbia 1941-1944

Potisnuta istina – Kolaboracija u Srbiji 1941-1944

Author(s): Olivera Milosavljević / Language(s): Serbian

Keywords: Serbia; collaboration; 1941-1944; Second World War; antisemitism; anti-communism; anti-democracy; everyday life; ideology; Jewry; Roma; government; status of woman; education; culture; media;

Upravo doneti Zakon kojim se rehabilituju svi “ideološki” protivnici komunizma, počinje sa datumom od 6. aprila 1941. što je istovremeno i njegov najzanimljiviji deo. Imali smo priliku da slušamo predlagače i zagovornike zakona1 koji su svojom srčanom odbranom ratnih “ideoloških” protivnika komunizma, nedvosmisleno potvrdili da je čitava stvar i smišljena isključivo zbog njih, a da ih oni posle 1945. ustvari i ne zanimaju, odnosno, da su samo “kolateralna šteta” pokušaja rehabilitacije kvislinga iz vremena Drugog svetskog rata. Saopštili su nam i da bi čitav komunistički period trebalo jednostavno proglasiti zločinačkim čime bi, misle oni, po automatizmu bili rehabilitovani svi njegovi “ideološki” protivnici, a oni ratni proglašeni borcima za pravednu stvar. Zato možemo očekivati da će (kao što se već desilo sa četnicima) ovog puta “demokratama” biti proglašeni nedićevci i ljotićevci, pa će po automatizmu “demokrate” postati i balisti, hortijevci, ustaše, i na kraju, sam nemački Rajh. Svi oni zaista jesu bili “ideološki” protivnici komunizma, ali je, sasvim sigurno, Hitler bio najveći. Zato nije slučajno danas, njihov “ideološki” antikomunizam i početak i kraj svake argumentacije, uz prećutkivanje da su kao protivnici komunizma bili i aktivni protivnici celokupne antihitlerovske koalicije čiji je komunizam bio sastavni deo. Prećutkuje se i da je njihov “ideološki” antikomunizam u tadašnjem shvatanju pojma podrazumevao veličanje nacizma, antidemokratiju, i na prvom mestu, antisemitizam, “slučajno”, baš u vreme kada su milioni Jevreja ubijani u “Velikom Nemačkom Rajhu”.

Peasant Woman in Serbia in the First Half of the 20th Century

Seljanka u Srbiji u prvoj polovini 20.veka

Author(s): Momčilo Isić / Language(s): Serbian

Keywords: Serbia; peasantry; status of woman; poverty; legal position of woman; education; war; customs; women's agriculture; marriage; work;

Prema popisu stanovništva od 31. decembra 1900. godine, u njoj je od poljoprivrede živelo 2.093.947 stanovnika, ili 83,97% ukupnog stanovniötva. Najviše seljaštva imao je beogradski okrug, čak 91,05%, što je svakako posledica konjukture poljoprivredne proizvodnje usled blizine Beograda, kao velikog i sigurnog tržišta. U niökom okrugu bilo je, međutim, najmanje seljaštva, “samo” 79,08%, jer je Niš, iako najveći grad u Srbiji posle Beograda, brže pretvarao okolno seljaštvo u građane nego što je izrastao u značajno tržište poljoprivrednih proizvoda. Zato što su, nepismene i neprosvećene, mnogo ređe od muškaraca napuštale selo, seljanke su činile 86,01% ženskog stanovništva u Srbiji, pri čemu najviše u beogradskom okrugu, čak 92,25%, a najmanje u vranjskom, tek 82,16%. I pored znatnog stradanja u ratovima muškarci na selu su bili brojniji od žena početkom 20. veka. Oni su činili 50,25%, a žene 49,75% ukupnog seljaštva. Žene su predstavljale tek nešto više od polovine seljaštva u okruzima: kragujevačkom, krajinskom, kruševačkom, smedervskom, rudničkom, timočkom i užičkom.

Portraits

Portreti

Author(s): Slobodan Inić / Language(s): Serbian

Keywords: Slobodan Inić; politics; Serbia; nationalism; communism; democracy; anti-communism; Serbian society; government;

U deceniji koju su obeležili slom komunističke ideologije i nestanak jugoslovenske države, glas Slobodana Inića (1946-2000) bio je jedinstven, i zato lako prepoznatljiv. Inić je mnogo pisao. Kao da je hteo da otme od zaborava i, u isto vreme, da zaustavi: obnovu i primenu velikosrpskog nacionalističkog projekta; kolektivno stradanje naroda i lične patnje ljudi; uništavanje dobara koja su teškom mukom sticale generacije; provalu duboko arhaične svesti koja je vodila samoizopštavanju i nepomirljivoj isključivosti; oslobañanje atavističkih instinkata koje je rezultiralo otrovnom mržnjom prema svakom drugom i svemu drugačijem, nasiljem i zločinom, - jednim bolesnim stanjem duha. U svemu tome, Inića su najviše zanimali ljudi kao žrtve, ali i kao demijurzi zla, stvarni ili umišljeni akteri istorije. Zbog prvih je patio, druge je naslikao onako kako ih je on, kao savremenik, video. U tom smislu, njegovi su Portreti nezaobilazno istorijsko svedočanstvo. To nije istorija ideologije, države, poretka, dogañaja. Ali, Portreti su, na osoben način, istorija svega toga, samo ne bezlična. Pred čitaocem su ljudi od krvi i mesa, sa imenom i prezimenom, moćni i opasni, uvereni u svoje misije, ali bez smisla za istoriju. Bez moći, oni su samo ljušture, a njihovo profetstvo - obična lakomislenost. To je ta igra istorije koju savremenici ne priznaju.

Mud and Blood

Glib i krv

Author(s): Bogdan Bogdanović / Language(s): Serbian

Keywords: Bogdan Bogdanović; Serbia; politics; end of the 20th century; destruction of Yugoslavia; anti-war attitude; war;

U godinama razaranja Jugoslavije ni od koga iz Srbije kao od Bogdana Bogdanovića nije toliko traženo da govori o drami koja se odigravala, i da svedoči u ime one Srbije "koja odbija fatalizme, i rata i mržnje, i bezizlaza" (M. Galić, 1992)1. I Bogdan Bogdanović je odgovarao na pozive koji su mu stizali sa najrazličnijih strana... Upitan nekoć da objasni svoje delo u vreme uskih specijalizacija: crtač i arhitekta, teoretičar arhitekture grada, pisac i filozof, graditelj metaforičnih grañevina i alegorijskih ambijenata – Bogdan Bogdanović je odgovorio: "Pisao sam da bih umeo da gradim, gradio sam da bih umeo da pišem". U pokušaju da se odredi mesto Bogdana Bogdanovića u istoriji srpske arhitekture, samo, dakle, u jednom od oblika njegovog polimorfnog stvaralaštva, rečeno je ono, što karakteriše čitavo to stvaralaštvo: "To je više uticaj ličnosti nego uticaj objekata, više primer kako treba misliti nego kako terba graditi" (Z. Manević, 1986).

Kosovo: Reality and Myth

Kosovo: Realnost i mit

Author(s): Ilija Đukić / Language(s): Serbian

Keywords: Yugoslavia; foreign policy; Kosovo; politics; government; Balkan; Dayton; war; international position of Yugoslavia;

Međnarodni položaj Srbije i SR Jugoslavije i dalje je izuzetno složen i nepovoljan. Karakteriše ga: – Ukupno i veliko zaostajanje za promenama do kojih je došlo u svetu i posebno u Evropi, pa čak i pružanje otpora oficijalne i srpske politike (ali ne samo nje) tim promenama. Propuštene su godine i vreme, u kojima je trebalo da se izvrši usklađivanje kako spoljne politike i međunarodnih odnosa Srbije i SRJ, tako i njihovog unutrašnjeg razvoja sa dalekosežnim i temeljnim promenama u Evropi i svetu. – Produženo odsustvo stvarne i pune normalizacije odnosa sa glavnim centrima moći u međunarodnim odnosima. Postojeći kontakti se svode i dalje na razgovore i pregovore u funkciji primene mirovnog paketa sporazuma iz Dejtona. Uz to, ovi kontakti su po pravilu inicirani od strane međunarodne zajednice, odnosno nosioca njenih obaveza proizašlih u Dejtonu, a ne na inicijativu Srbije i SRJ, pa i ne idu dalje od iznuđene "kooperativnosti" srpskojugoslovenske strane.

Milošević vs Yugoslavia - Book II

Milošević vs Jugoslavija – Knjiga II

Author(s): / Language(s): Serbian

Keywords: Slobodan Milošević; politics; war crime; trial; Hague Tribunal; testimony; army; Milan Babić; Aleksandar Vasiljević; Dobrila Gajić-Glišić; Borisav Jović; Miroslav Deronjić; Ratomir Tanić;

Refugees - Victims of Ethnic Engineering

Izbeglice – žrtve etničkog inženjeringa

Author(s): Boris Delić,Safet Biševac,Drago Kovačević / Language(s): Serbian

Keywords: refugees; Serbian ethnic state; Kosovo; ethnic conflicts; mobilization; legal position of refugees; Croatia; Bosnia and Herzegovina; national strategy; integration;

I novi milenijum, nažalost, počinje sa ogromnim masovnim egzodusom stanovništva širom sveta; najnoviji slučajevi si Istočni Timor, Avganistan, Sudan i drugi. Izbeglištvo je uvek bolno i teško iskustvo, što su pokazali i ratovi na teritoriji bivše Jugoslavije. Osim toga, povratak nikad nije masovan, bez obzira na veliku želju izbeglica da se vrate. Intencija Dejtonskog sporazuma (Annex VII) da, pre svega, poništi rezulatate rata i obezbedi takav proces nije dao velike rezultate. Razlozi za to su brojni. Prvi je, svakako, to što su počinioci i kreatori ovog zločina još uvek nosioci vlasti na tim prostorima, a drugi, isto tako značajan, je to što su se brojne izbeglice već integrisale u nove sredine, mnoge u trećim zemljama. U odnosu na povratak, jugoslovensko iskustvo je pokazalo i neke izuzetke. To se prvenstveno odnosi na kosovske Albance, koji su se nakon povlačenja jugoslovenske armije, paravojski i policije masovno vraćali svojim kućama, uprkos činjenici da su njihova sela mahom bila spaljena i devastirana (srpske snage su spalile više od 100.000 albanskih kuća). Drugi primer su Srbi iz Hrvatske, koji su utočište našli u samoj Srbiji. Njihova želja za povratkom je opstruirana, kako sa hrvatske, tako i sa srpske strane. Uprkos tome, povratak Srba u Hrvatsku je proces koji još uvek traje, sa mogućnošću da se u budućnosti intenzivira. Sada su, naime, bezbednosni uslovi zadovoljavajući, i, što je još važnije, hrvatska vlast je promenila svoju politiku prema Srbima. Do ove promene je došlo nakon što se Hrvatska kandidovala za članstvo u EU, što je kao uslov nametalo, ne samo saradnju sa Hagom, već i povratak srpskih izbeglica.

Srebrenica: From Denial to Confession

Srebrenica: Od poricanja do priznanja

Author(s): / Language(s): Serbian

Keywords: Sreberenica; war crime; genocide; massacre; politics; July 1995; Hague Tribunal; Serbia; Republika Srpska;

Knjiga koja je pred čitaocem je pokušaj da se u potpunosti sagleda kontekst srebreničkog masakra, kao pojedinačno najvećeg i najmonstruoznijeg zločina počinjenog tokom jugoslovenskih ratova 1991- 1999. godine. Taj zločin ostaje kao opomena čovečanstvu o neophodnosti stalne spremnosti za prepoznavanje politike koja planira takve zločine. Do njih nikada ne dolazi preko noći. Uprkos činjenici da međunarodno humanitarno pravo i korpus ljudskih prava nikada nisu bili razvijeniji, do najvećeg stradanja nedužnih civilnih žrtava došlo je upravo u XX veku. Do masovnog stradanja civila došlo je čak i nakon holokausta nad Jevrejima u Drugom svetskom ratu, što je međunarodnu zajednicu ponukalo na osnivanje dva ad hoc krivična suda, jedan za Jugoslaviju i drugi za Ruandu. Njihovo postojanje ubrzalo je i stvaranje stalnog Krivičnog suda, takođe u Hagu. Zločin u Srebrenici dogodio se pune četiri godine nakon početka rata na teritoriji bivše Jugoslavije. Rat u Bosni i Hercegovini je od početka 1992. godine bio genocidan, jer je politika zvaničkog Beograda podrazumevala etničko čišćenje. Ono je kroz različite forme nasilja i zastrašivanja, odnosno terora, imalo za cilj da, Bošnjake, sa teritorija na kojima su stolećima živeli, prvenstveno onih duž reke Drine, otera, kako bi se stvorile čiste srpske etničke teritorije. Etničko čišćenje nisu izmislili Srbi. Međutim, uznemirava činjenica da se ono odvijalo, uprkos svim informacijama kojima se raspolagalo o masovnim ubistvima, maltretiranju, uništavanju kulturne baštine, pljačkama privatne imovine, masovnom nasilnom transferu ljudi i sl.