Обвиняващата мощ на една парадоксална едногласовост

Author(s): Iskra Tsoneva / Language(s): English,Bulgarian Issue: 3/2019

Jonathan Littell’s novel The Kindly Ones, written in French, is a story about World War II and the Eastern Front, presented through the fictional memoirs of a sophisticated SS officer. The main aim of the article is to show how, by a radical rejection of the method of polyglossia, characteristic of narrative in the traditional novel, Littell merges his voice with the voice of his criminal hero, who accuses everyone – participants and witnesses alike, all of us.

Re-Judaizing the Polish (Studies) Landscape: The Doikeyt Model

Author(s): Karen C. Underhill / Language(s): English Issue: 04/2014

Taking as its starting point the radical transformation of the Polish cultural and historical landscape that has resulted from Poland’s post-1989 Jewish revival, this article presents a proposal for a substantial reconfiguration of nationally and philologically based university departments and programs in Central and East European Studies—one that reimagines Polish Studies, Russian Studies, and other Slavic Studies programs as inherently multilingual, culturally pluralistic spaces of encounter, and that effects changes to degree requirements and language requirements that reflect this post-national shift in perspective. Making reference to the concept of doikeyt or “hereness,” a cultural and political attitude promoted within the pre–World War II Jewish world, particularly within Bundist and Yiddishist discourse, that saw Jewish culture and languages as native to Eastern Europe—as belonging in Poland and in Russia—the author asks specifically whether Jewish languages (Yiddish and Hebrew) and courses in Yiddish culture, and by extension other “minority” languages and cultures, should have a place within the curriculum and course requirements that contribute today to a degree or a major in Polish Studies, Russian Studies, or other European literature and language programs traditionally structured around the study of one dominant language and culture.

ZWISCHEN ERINNERUNG UND FIKTION: LITERATURSKANDAL 1995 UM BINJAMIN WILKOMIRSKIS BUCH BRUCHSTÜCKE. AUS EINER KINDHEIT (1939–1948)

Author(s): Siniša Vučenović / Language(s): German Issue: 70/2019

Der Begriff Vergangenheitsbewältigung2 ist eines der wichtigsten Forschungsthemen in Deutsch- land, das sich zur Aufgabe stellt, den Umgang mit der deutschen Vergangenheit des 20. Jahr- hunderts zu erforschen. Dabei wird der Begriff namentlich in Verbindung mit der Aufarbeitung der nationalsozialistischen Vergangenheit gebracht und ist somit insbesondere seit den 60er Jahren3 als einer der zentralen Begriffe in die öffentlichen Debatten gerückt. Ein wichtiger Forschungsaspekt stellt die Auseinandersetzung mit dem Holocaust4 an den europäischen Ju- den und die damit verbundenen nationalsozialistischen Verbrechen dar, dem, insbesondere im Hinblick auf die noch wenigen Zeitzeugen, besondere Aufmerksamkeit geschenkt wird. Unter diesem Gesichtspunkt will der Artikel die Schwierigkeiten bei der literarischen Aufarbeitung der NS-Vergangenheit durch die Zeitzeugen5 exemplarisch behandeln. Das Augenmerk liegt dabei auf dem Verhältnis zwischen dem Erinnern und Fiktion. Als Basistext dient dabei das 1995 beim Suhrkamp Verlag veröffentlichte Buch Bruchstücke. Aus einer Kindheit 1939–1948.

Witold Mędykowski: Macht Arbeit frei? German Economic Policy and Forced Labor of Jews in the General Government, 1939–1943

Author(s): Frank Grelka / Language(s): German Issue: 3/2020

Review of: Frank Grelka - Witold Mędykowski: Macht Arbeit frei? German Economic Policy and Forced Labor of Jews in the General Government, 1939–1943. Academic Studies Press. Boston 2018. XXXII, 418 S., Ill., Kt., graph. Darst. ISBN 978-1-61811-596-8. ($ 45,95.)

KONFESIONALNI SASTAV STANOVNIŠTVA U BOSNI I HERCEGOVINI U PRVIM STOLJEĆIMA OSMANSKE VLADAVINE

Author(s): Adem Handžić / Language(s): Bosnian Issue: 42-43/1995

This is a review of the religious structure of the population as no other differences were manifested at that time, nor in the Middle Ages. In official Ottoman censuses all the inhabitants of all social classes were registered only as "Bosnians" who spoke the Bosnian language. This makes it clear that the Ottoman authority recognized that the Slavic people were specific although by setting up towns it tried to develop its own culture and strengthen its powering that territory. The followers of the teaching of the so-called "Church of Bosnia", which spread here from the beginning of the 13th century until the mid-15th century and was condemned as heresy, suffered brutal persecution by the Catholic Church. The struggle was waged by the Franciscans. They built their first church in 1340, and by the middle of the 15th century they had built 13 Catholic churches in Central and north-eastern Bosnia (Fojnica, Kreševo, Sutjeska, Visoko, Vranduk, then Srebrenica, Zvomik, Olovo, Bijeljina, Gornja Tuzla, Donja Tuzla, Modriča and Tešanj). So the Ottoman authorities found (1463) few followers of the "Church of Bosnia" in Bosnia. According to some scientists, its teaching never abandoned the scope of Christian orthodoxy, but it only represented particular Christian teaching in the local language. It was more a manifestation of rebellion against social injustice than it was a separate religion. It resisted both Byzantinization and Latinization of the South-Slavic countries. Particularly brutal mass persecutions of the "Christians" (krstjani), as they called themselves, took place in the last decade of the Bosnian State’s existence. Obviously those were the reasons why Sultan Mehmed II had an unexpected meeting with a congregation near Jajce when a larger group of people expressed their subservience to him. Moreover, they adopted Islam.

JEWISH EDUCATION IN PLOVDIV DURING THE 1920s (BASED ON THE RECORDS OF THE PLOVDIV JEWISH SCHOOL BOARD)

Author(s): Georgi Dikin / Language(s): English Issue: 3/2020

The scope of the article is to present a general picture of the education of the Jewish minority in the town of Plovdiv, Bulgaria during the 1920s and the different issues that were faced by the Jewish School Board during the same period.

A Centenary of Jewish Politics in Eastern Europe: The Legacy of the Bund and the Zionist Movements

Author(s): Zvi Gitelman / Language(s): English Issue: 03/1997

The year 1997 marks a century since the founding of two Jewish political movements, one triumphant and the other largely forgotten, that brought East European Jewry into the modern era of politics. While Zionism achieved its primary aim, the founding of a Jewish state, the Jewish Labor Bund has not only essentially disappeared, but its ideals of socialism and secular Jewishness based in the Diaspora seem to have failed and to have been repudiated by Jews and others. Yet, perhaps more than Zionism, it was the Bund that profoundly changed the structure of Jewish society, politics, and culture in Eastern Europe and, by extension, in the Americas, much of Western Europe, and Israel. [...]

Agency and the Holocaust: Essays in Honor of Debórah Dwork

Author(s): Loredana-Andrada Iordache / Language(s): English Issue: 13/2020

Pacesetters of Integration: Jewish Officers in the Habsburg Monarchy

Author(s): István Deák / Language(s): English Issue: 01/1988

This is the story of the unique relationship between a confessionally and ethnically tolerant monarchy and the Jews who were among its most loyal citizens. The Habsburg government had opened the way to emancipation of its Jewish subjects with various toleration patents in the late 1780s, and Austria-Hungary formally emancipated the Jews in 1867. The monarchy outdid the other European powers in admitting Jews into its most prestigious institution, the military officer corps, and especially into its reserve officer branch. By granting the officers' golden sword-knot (porte-epee) to thousands upon thousands of Jewish civilians, the emperor set an example for society as a whole. Without it, the process of Jewish integration into business, industry, education, the arts, and the administration would have been much more difficult. This essay will attempt to analyze the causes and consequences of this extraordinary development. [...]

Liturgia Wielkiego Tygodnia i Wielkanocy w łacińskim Królestwie Jerozolimskim (1099–1187)

Author(s): Bartłomiej Dźwigała / Language(s): English,Polish Issue: 55/2020

Celem niniejszego artykułu jest przebadanie liturgii wielkanocnej sprawowanej w Jerozolimie w czasach krzyżowców i umieszczenie jej w szerszym kontekście kultury politycznej łacińskiego Królestwa Jerozolimskiego. Głównym pytaniem badawczym jest, w jaki sposób liturgia wielkanocna oddziaływała na funkcjonowanie społeczeństwa łacińskiego Wschodu. W pierwszej części prezentowanego studium prezentujemy kształt liturgii wielkanocnej na podstawie wybranych ksiąg liturgicznych. W drugiej części, opierając się na źródłach narracyjnych, pokazujemy, w jaki sposób liturgia wielkanocna była powiązana z kulturą polityczną i religijną krucjatowej monarchii. Jako wniosek proponujemy, aby liturgię wielkanocną traktować jako centralny element życia łacińskiego Królestwa Jerozolimskiego, co wpisuje się w szerszy kontekst duchowości katolickiej.

Jacek Oniszczuk in memoriam

Author(s): Andrzej Demitrów / Language(s): Polish Issue: 22/2018

Pierwszy znak Jezusa

Author(s): Monika Wanat / Language(s): English,Polish Issue: 22/2018

Przedmiotem artykułu jest interpretacja i egzegeza pierwszego znaku Jezusa. Omówiony został fragment Ewangelii według św. Jana (J 2,1-12). Badania nad tekstem zostały przeprowadzone metodą retoryczną na podstawie zasad wypracowanych przez biblijną retorykę semicką. Artykuł został podzielony na 3 współzależne od siebie punkty. W pierwszym z nich została dokonana delimitacja tekstu, uzasadniająca podział Ewangelii i wyznaczone granice tekstu. W drugim punkcie została ukazana szczegółowa segmentacja. Najpierw poprzez „spojrzenia z dołu”, aby w trzecim punkcie spojrzeć na tekst całościowo i uzasadnić symetryczno-koncentryczną budowę. Przeprowadzone badania pozwoliły na dokonanie analiz zawartych w drugim punkcie artykułu. Najpierw został przedstawiony kontekst biblijny wybranych zagadnień, a następnie interpretacja każdej z części. Etap ten pozwolił zauważyć powiązania między jednostkami, które zostały opisane w kolejnym punkcie, oraz uzasadnić wykazaną wcześniej figurę kompozycyjną ABCDC’B’A’. Na początku trzeciego punktu przedstawiona została interpretacja siedmiu badanych jednostek w odniesieniu do paralelnych fragmentów, co pozwoliło na wyciągnięcie teologicznych wniosków. Wesele stało się obrazem uczty mesjańskiej. Objawiło Nowe Przymierze, doprowadzone do pełni w nadchodzącej „godzinie” Jezusa. Chwała Boża stała się dostępna dla każdego wypełniającego wolę Chrystusa. Wielką pomocą stała się dla ludzi Maryja, Matka Jezusa – pośredniczka między Jej Synem i ludem.

Wszystkie Kościoły poznają, że „JA JESTEM” jest sprawiedliwym sędzią czynów człowieka (Ap 2,18-29)

Author(s): Tomasz Daniła / Language(s): English,Polish Issue: 22/2018

Przedmiotem niniejszego artykułu jest uzasadnienie postawionej tezy: JA JESTEM jest sprawiedliwym sędzią czynów człowieka na podstawie Listu do Kościoła w Tiatyrze (Ap 2,18-29). W analizowanym tekście pojawia się temat dobrych i złych uczynków człowieka oraz odpłaty za nie ze strony Boga w postaci kary lub nagrody. To właśnie temat sądu nad człowiekiem stał się inspiracją do postawienia takiej tezy. Do wykazania prawdziwości powyższej tezy zastosowano metodę właściwą dla hebrajskiej retoryki semickiej. Posłużono się również współczesnymi komentarzami egzegetycznymi. W tym celu dokonano w punkcie pierwszym podziału tekstu na mniejsze jednostki wraz z uzasadnieniem tego podziału, wykazując strukturalne zależności wewnątrz każdej z nich. Drugi punkt zawiera opis każdej z części, a także zależności, jakie występują pomiędzy nimi w całym tekście z uwzględnieniem kompozycyjnym figur retorycznych. Dzięki temu możliwe było dostrzeżenie, iż poszczególne części odpowiadają sobie wzajemnie. To pozwoliło wysunąć wniosek, że tekst posiada budowę symetryczno-koncentryczną i możliwe było wskazanie części centralnej, w której jest wprost mowa o odpłacie za popełniane uczynki. W trzecim punkcie zostały podjęte wysiłki dotyczące interpretacji treści Listu. Ukazano w nim kontekst biblijny i kulturowy badanego tekstu, dokonano jego egzegezy, a następnie wyprowadzono teologię. W ten sposób możliwe jest odczytanie na nowo Listu do Kościoła w Tiatyrze – z większym zrozumieniem symboli w nim zawartych, jak też całym jego przesłaniem.

EHLIMANA MEMIŠEVIĆ, SUDOVI: KOMPARATIVNA STUDIJA

Author(s): Hana Younis / Language(s): Bosnian Issue: 19/2020

Review of: Hana Younis - Ehlimana Memišević, Sudovi: komparativna studija, Sarajevo: Centar za napredne studije, 2019, 462 str.

Stare grzechy rzucają długi cień. Wcielony kapitał przemocy

Author(s): Romana Kolarzowa / Language(s): Polish Issue: 6/2020

Kolarzowa explores the construction of Polish collective identity before the foundation of the Second Polish Republic in 1918. Elucidating why non-discursive means were essential in this formational work she relates some of these means – which were based on practices of anti-Semitic violence – to Pierre Bourdieu’s notion that the most significant elements of cultural capital must be embodied while their proper manifestation becomes a reflexaction. Kolarzowa also presents the effects of this strategy and its repercussions today.

Stara i nowa przestrzeń alternatywnych rzeczywistości. Syjonizm, postsyjonizm, neosyjonizm

Author(s): Jagoda Budzik / Language(s): Polish Issue: 6/2020

Budzik examines two texts representing divergent Israeli world-view trends, namely neo-Zionism and post-Zionism. These trends, which assess the assumptions of the Zionist movement, are critical of Zionism while the mechanisms of their actions are atthe same time based on that movement’s assumptions. The texts analysed here – Yair Chasdiel’s novel Tel Aviv (Tel Aviv, 2013) and the film trilogy …and Europe Will Be Stunned by Yael Bartana (2009–11) – reflect on the consequences of Zionism by drawing on the convention of alternative history and by highlighting the unique potential that Polishspaces have in this context. Budzik demonstrates that the use of this convention derivesnot only from the possibilities it offers but above all from the very nature of the Zionist narrative, which is rooted in the radical vision of the act of constructing an alternative reality.

(Od)czytywanie losów żydowskich

Author(s): Natalia Aleksiun / Language(s): Polish Issue: 1/2020

This text introduces a collection of articles which seek to interpret Jewish ego documents and testimonies, broadly defined. Reading these documents facilitates a process of uncovering intimate threads and problematizing Jewish biographies.

Making Love and Make-Belief: Male Sexual Barter in Dov Freiberg’s To Survive Sobibor

Author(s): Raphael Utz / Language(s): English Issue: 1/2020

After escaping the German mass killing facility in Sobibór on 14 October 1943, Dov Freiberg and Semyon Rozenfeld survived in hiding near Chelm until the arrival of the Red Army in July 1944. In 1945, Freiberg testified before the Central Jewish Historical Commission, and in 1988, he published his much more extensive memoirs To Survive Sobibor. Both texts cover the period of hiding, during which Freiberg, Rozenfeld and the brothers Dawid and Józef Serczuk were taken in by two women. The two sources reveal an episode of male sexual barter, as the male group established rational relationships with the two women in order to stabilize a precarious situation. By comparing both of Freiberg’s texts, it becomes clear that so-called late testimonies are rich and unjustly underrated source-material.

„To się objawiało w rozmaitych uwagach”. Rozmowa z Avivą Blum-Wachs

Author(s): Sylwia Chutnik,Natalia Judzińska / Language(s): Polish Issue: 1/2020

The article is a record of an interview with the Holocaust survivor, Aviva Blum-Wachs, and reveals the tension between biography, memory, concealment and oblivion. The interview is preceded by the theoretical introduction, where authoresses introduce main categories from the field of memory and gender studies. An important element of the article is an outline of contexts and deep focus on both interlocutors’ and her mother’s biography.

Po wykładzie wysłuchanym na stojąco. Strategie uciszania głosów żydowskich studentek wobec getta ławkowego

Author(s): Natalia Judzińska / Language(s): Polish Issue: 1/2020

In my article I propose an outline of a comparative analysis of two disciplinary proceedings initiated against students of the Mathematics and Natural Science Faculty of Stefan Batory University in Vilnius, Rywka Profitkier and Estera Tajc, before the introduction of the so-called ghetto benches. Two female students refused to subordinate to the student practice at that time, and did not take a seat on the left side of the lecture hall. Hence, they both listened to the lecture standing between the benches. I will situate my analysis in the context of the events of the entire 1936/1937 academic year, in which the university was closed for almost three months due to the anti-Jewish violence. The sources consist of the documents of two disciplinary proceedings based on events that occurred only one day apart, but most importantly, they took a similar course. However, due to the different strategies chosen by the female students, the sanctions imposed on them for not subordinating to the practice of taking seats assigned to Jews at the time were significantly different.