Teoria inteligentnego projektu - nowe rozumienie naukowości?
Intelligent Design - New Understanding of Science?
Contributor(s): Kazimierz Jodkowski (Editor)
Subject(s): Philosophy, Philosophy of Science
Published by: Instytut Filozofii, Uniwersytet Zielonogórski
Keywords: theory of evolution; intelligent design; methodological naturalism; supernaturalism; artificialism; epistemic framework; science, pseudoscience
Summary/Abstract: Drugi tom z serii Biblioteka Filozoficznych Aspektów Genezy to zbiór artykułów poświęconych teorii inteligentnego projektu, która – według jej zwolenników – jest naukową alternatywą dla darwinowskiej teorii ewolucji drogą doboru naturalnego. Teoria inteligentnego projektu powstała stosunkowo niedawno, bo w 90. latach XX wieku, w Stanach Zjednoczonych, i dlatego nie cieszy się jeszcze dużym zainteresowaniem w Polsce, choć ten stan rzeczy stopniowo ulega zmianie. Tom pod redakcją Kazimierza Jodkowskiego jest pierwszą w Polsce monografią, całkowicie poświęconą różnym aspektom teorii inteligentnego projektu. Poruszane zagadnienia obejmują światopoglądowe, kulturowe, filozoficzne, socjologiczne i naukowe wymiary tej teorii. Autorzy przedstawiają i analizują spór o naukowość teorii inteligentnego projektu, jak również oceniają siłę rzeczowych argumentów za i przeciw niej, przy czym mają różny stosunek do tej teorii – są wśród nich zwolennicy, przeciwnicy, ale i tacy, którzy tylko częściowo przyznają jej rację. Jest to duża zaleta tej książki, gdyż rzeczowa dyskusja pomiędzy przedstawicielami obu stron sporu jest zjawiskiem niezwykle rzadkim. W Polsce jest to pierwsze takie przedsięwzięcie.Autorami zebranych w tym tomie artykułów są przedstawiciele zielonogórskiego środowiska filozoficznego, będący członkami Zielonogórskiej Grupy Lokalnej „Nauka a Religia”. Dodatkową zaletą książki są zawarte w niej tłumaczenia artykułów czołowych uczestników sporu teorii inteligentnego projektu z darwinizmem – Williama A. Dembskiego, jednego z najważniejszych teoretyków projektu, oraz Elliotta Sobera, prominentnego krytyka teorii inteligentnego projektu.
- Print-ISBN-13: 978-83-926091-4-8
- Page Count: 207
- Publication Year: 2007
- Language: Polish
Powrót projektu do nauk przyrodniczych
Powrót projektu do nauk przyrodniczych
(Reinstating Design within Science)
- Author(s):William A. Dembski
- Language:Polish
- Subject(s):Philosophy, Philosophy of Science
- Page Range:11-24
- No. of Pages:14
- Keywords:design; design inference; intelligent design; science; naturalism
- Summary/Abstract:Celem Autora jest ukazanie potrzeby powrotu idei projektu do nauk przyrodniczych. Obecnie w naukach przyrodniczych rządzi postulat naturalizmu metodologicznego, który zabrania naukowcom przy wyjaśnianiu odwoływać się do nadnaturalnych przyczyn, czyli spoza świata przyrody. Dembski - zwolennik teorii inteligentnego projektu - sugeruje, że projekt wcale nie musi oznaczać czegoś nadnaturalnego i nie trzeba nic wiedzieć o naturze projektanta, żeby wnioskować o projekcie. Projekt można wywnioskować na podstawie kryterium złożoności-specyfikacji. Duża złożoność oznacza mniejsze prawdopodobieństwo, że dane zdarzenie było sprawą przypadku. Specyfikacja natomiast to dopasowanie zdarzenia do pewnego wzorca, który sugeruje działanie inteligencji. Jeśli zdarzenie charakteryzuje się wystarczająco dużą złożonością i jest wyspecyfikowane, to jest rezultatem projektu. Autor odpowiada też na zarzut, że teoria inteligentnego projektu jest hamulcem dla nauki. Wskazuje on, do jakich badań teoria ta zachęca (np. do badań nad „śmieciowym DNA").
Kulturowe a filozoficzne tło neokreacjonizmu amerykańskiego
Kulturowe a filozoficzne tło neokreacjonizmu amerykańskiego
(Cultural and Philosophical Background of the American Neo-Creationism)
- Author(s):Robert Piotrowski
- Language:Polish
- Subject(s):Philosophy, Philosophy of Religion, Philosophy of Science
- Page Range:25-49
- No. of Pages:25
- Keywords:Neo-creationism; intelligent design; theory of evolution; science; religion; axiological concept of culture
- Summary/Abstract:Wyniki dotychczasowych badań nad konfliktem ewolucjonizm-kreacjonizm wydają się z filozoficznego punktu widzenia niezadowalające. Np. kluczowe pojęcie religii przywoływane jest z reguły w konkretnym kontekście chrześcijaństwa, a nawet węziej: tego czy innego wyznania chrześcijańskiego. Ograniczenie jest zresztą dwustronne, bo sam kreacjonizm identyfikuje się często z kreacjonizmem fundamentalistycznym lub literalnym (creation science), podporządkowanym dosłownemu odczytywaniu Biblii, a szczególnie wersji semickiego mitu o stworzeniu zawartej w Księdze Rodzaju. Jeżeli przyjmuje się naukoznawczy punkt widzenia, to „naukowość” przypisuje się często tylko jednej, ewolucjonistycznej, stronie sporu. Dlatego konkretne zjawisko współczesnej kultury amerykańskiej opiszemy dopiero w dalszej części artykułu, poprzedzając ten opis wyjaśnieniem spraw bezpośrednio związanych ze sporem dwóch szeroko pojętych stanowisk w sprawie pochodzenia i rozwoju życia, a przede wszystkim przedstawieniem ogólnych pojęć cywilizacji, kultury, ideologii i religii. Zasadniczo nasza analiza w pierwszej części artykułu polegać będzie na wydobyciu istotnych elementów tła ogólnokulturowego.Nasze podejście jest do pewnego stopnia zbieżne z metodą Kazimierza Jodkowskiego. Różnica polega na tym, że Jodkowski tło konkurencyjnych doktryn przedstawia przy pomocy koncepcji epistemicznych układów odniesienia, zaś my używamy aksjologicznej koncepcji kultury.
Spór o naukowość teorii inteligentnego projektu
Spór o naukowość teorii inteligentnego projektu
(The Controversy over the Scientific Status of Intelligent Design)
- Author(s):Piotr Bylica
- Language:Polish
- Subject(s):Philosophy, Philosophy of Science
- Page Range:51-78
- No. of Pages:28
- Keywords:intelligent design; science; pseudoscience; demarcation criterion; testability; naturalism
- Summary/Abstract:W niniejszym artykule przedstawię koncepcję znaną jako teoria inteligentnego projektu (TIP) i spróbuję rozstrzygnąć, czy teoria ta może dziś być uznana za naukową. We Wprowadzeniu chciałbym wskazać na istnienie w filozoficznej tradycji koncepcji celowościowo wyjaśniających porządek przyrodniczy. Skupię się przy tym na Paleyowskim argumencie na rzecz istnienia projektu oraz Projektanta. Wskażę też na istotną rolę filozofii F. Bacona oraz prac K. Darwina w ukształtowaniu współczesnego naturalistycznego paradygmatu nauki. Kończąc Wprowadzenie podkreślę najważniejsze różnice między Paleyowską a współczesną propozycją znaną jako „teoria inteligentnego projektu”, starającą się wykazać istnienie celowości w przyrodzie.W dalszej części wskażę na społeczne aspekty funkcjonowania teorii inteligentnego projektu, szczególnie na umiejscowienie jej działalności i obecność w kontekście oficjalnych instytucji naukowych. Dokonam też oceny stanowiska, zgodnie z którym TIP jest koncepcją kreacjonistyczną. W ostatniej części będę sprawdzał, czy TIP jest empirycznie testowalną, zwracając uwagę, że na ocenę jej naukowości istotny wpływ ma związek współczesnej nauki z naturalizmem.
Teoria inteligentnego projektu a naukowa debata nad pochodzeniem
Teoria inteligentnego projektu a naukowa debata nad pochodzeniem
(Intelligent Design and the Scientific Debate on the Origin)
- Author(s):Dariusz Sagan
- Language:Polish
- Subject(s):Philosophy, Philosophy of Science
- Page Range:79-122
- No. of Pages:44
- Keywords:intelligent design; methodological naturalism; science; pseudoscience; irreducible complexity; specified complexity; design inference
- Summary/Abstract:Artykuł omawia główne koncepcje formułowane w ramach teorii inteligentnego projektu, zwłaszcza koncepcję nieredukowalnej złożoności układów biochemicznych, analizując także ewolucjonistyczne scenariusze powstania układów nieredukowalnie złożonych. Dyskutowany jest również problem naukowości teorii inteligentnego projektu, w tym kwestie jej falsyfikowalności, prawomocności wnioskowania o projekcie w nauce oraz naturalistycznego rozumienia naukowości.
Kennetha R. Millera krytyka teorii inteligentnego projektu
Kennetha R. Millera krytyka teorii inteligentnego projektu
(Kenneth R. Miller's Critique of Intelligent Design)
- Author(s):Adam Grzybek
- Language:Polish
- Subject(s):Philosophy, Philosophy of Science
- Page Range:123-144
- No. of Pages:22
- Keywords:intelligent design; theory of evolution; irreducible complexity; naturalism
- Summary/Abstract:Celem tego artykułu jest przedstawienie poglądów Kennetha R. Millera, dotyczących teorii inteligentnego projektu. Koncepcję nieredukowalnej złożoności Miller uważa za błędną, a całą teorię inteligentnego projektu – za nienaukową.
Konflikt nauka-religia a teoria inteligentnego projektu
Konflikt nauka-religia a teoria inteligentnego projektu
(Science-Religion Conflict and Intelligent Design)
- Author(s):Kazimierz Jodkowski
- Language:Polish
- Subject(s):Philosophy, Philosophy of Science
- Page Range:145-180
- No. of Pages:36
- Keywords:science-religion relation; intelligent design; theory of evolution; epistemic framework; methodological naturalism; supernaturalism; artificialism
- Summary/Abstract:Autor opowiada się za tezą, że konflikt nauka-religia jest realnym konfliktem wskutek przyjęcia przez naukę od czasów Darwina naturalizmu jako epistemicznego układu odniesienia. Teoria inteligentnego projektu próbuje obejść ten konflikt, unikając identyfikacji inteligentnego projektanta, a jej antynaturalizm nie jest nadnaturalizmem, lecz artyficjalizmem.
Co jest nie tak z Inteligentnym Projektem?
Co jest nie tak z Inteligentnym Projektem?
(What is Wrong with Intelligent Design)
- Author(s):Elliott Sober
- Language:Polish
- Subject(s):Philosophy, Philosophy of Science
- Page Range:181-189
- No. of Pages:9
- Keywords:intelligent design; science; falsifiability; probability; Duhem's thesis
- Summary/Abstract:Artykuł poświęcony jest wykazaniu nienaukowego charakteru teorii inteligentnego projektu. Omówione są takie zagadnienia jak falsyfikowalność twierdzeń probabilistycznych, teza Duhema czy potwierdzanie twierdzeń pomocniczych.