Świadomość zmitologizowana – o kontrkulturowym manifeście, którego nie było
The Mythologized Consciousness – On the Countercultural Manifesto that Never Existed

Summary/Abstract: In this paper I make an attempt to apply mythical concept of consciousness, created by Leszek Kołakowski, to the analysis of actual state of consciousness of the generation ‘68. The category of mythologized consciousness derived indirectly from The Presence of Myth will serve to interpret the countercultural revolt as a response to the breakdown of meaningful metanarratives, including primarily Marxism. Attempts to revise and later a total refutation of Marxism, which has been the key reference point for the generation of counterculture are recognized not as a rejection of certain political beliefs, but as the collapse of faith in the organizing power of this ideology and its ability to give meaning to human activities. The universality of the myth stems from the structure of mythical consciousness and the presence of intentional correlates of this consciousness is a response to the fundamental human needs. Hence, counterculture is here presented as a response to the fundamental existential needs that arise from the organization of human consciousness, and not as a reaction to landmark in political history. This analysis puts the emphasis on the cultural dimension of social change rather than political, suggesting that the counterculture was more universal phenomenon, which goes beyond the local historical circumstances. W artykule podejmuję próbę zastosowania stworzonego przez Leszka Kołakowskiego pojęcia świadomości mitycznej do analiz rzeczywistego stanu świadomości pokolenia ‘68. Kategoria świadomości zmitologizowanej wywiedziona pośrednio z rozprawy Obecność mitu posłuży do interpretacji kontrkulturowej rewolty jako odpowiedzi na rozpad sensotwórczych metanarracji, w tym przede wszystkim marksizmu. Rewizja, a później całkowita refutacja marksizmu, który dla pokolenia kontrkultury stanowił jeden z kluczowych punktów odniesienia, ujmowane są nie jako odrzucenie określonych przekonań politycznych, lecz jako załamanie się wiary w porządkującą moc tej ideologii oraz w jej zdolności do nadawania sensu działaniom ludzi. Uniwersalność mitu wynika u Kołakowskiego ze struktury świadomości mitycznej, a intencjonalna obecność korelatów tej świadomości stanowi odpowiedź na potrzeby wbudowane w rzeczywistość bytu ludzkiego. Kontrkultura jest tutaj ujmowana jako odpowiedź na fundamentalne potrzeby egzystencjalne, które wynikają ze sposobu organizacji ludzkiej świadomości, a nie jako reakcja na przełomowe wydarzenia polityczne. Analiza taka uwypukla kulturowy, a nie tylko polityczny charakter zmian społecznych, sugerując ponadto, że kontrkultura była fenomenem bardziej uniwersalnym, wykraczającym poza lokalne historyczne uwarunkowania.

• Details
• Contents