Der Einbruch des Salcuta—Bubanj—Krivodol—Komplexes auf den Balkan
The Breakthrough of Salcuta – Bubanj – Krivodol Culture on the Balkans

Summary/Abstract: Nova istraživanja na nalazištima južno od Dunava pokazala su da je u drugoj polovini eneolitskog perioda došlo do pomeranja nosilaca Bubanj-Salcuta-Krivodol stila prema jugu. Izdvajaju se, pored već poznatih zona (Rtimunija, severozapadna Bugarska, dolina Nišave), još četiri u kojima se, negde češće negde ređe, nalazi materijal kompleksa Bubanj-Salcuta-Krivođol. Dolina Timoka zajedno sa dolinom Nišave čini jedinstvenu oblast (karta — zona II) u kojoj je u novije vreme otkriveno više nalazišta sa Saleuta, ođnosno Krivodol-materijalom. Kao najznačajnija pominju se u donjem toku Timoka i u Homolju: Kovilovo, Smedovac, Krivelj, Zlotska pećina. Istraživanja na ovim nalazištima dala su i tipološki dve vrste materijala: jednu čine nalazi tipični za grupu Salcuta IV (Zlotska pećina, grob iz Lepenskog Vira) i drugi koji se vise vezuju za Krivodol-stil (Krivelj kod Bora, Kovilovo). Uz preciznu analizu materijala, mogle bi u dolini Timoka da se izdvoje dve faze ovog kompleksa, od kojih bi Salcuta IV bila starija, a krivodolski materijal mlađi. Drugu zonu (odnosno III — na karti) čine nalazišta na Kosovu sa tipičnim materijalom Salcuta-stila. Pored već poznatog nalazišta kod Hisara (najniži sloj), u novije vreme vršena su iskopavanja kod Gađimlja (Lipljan), gde je J. Glišić otkrio eneolitsko naselje sa dva stambena nivoa. Sledeću zonu čini, zasada usamljeno nalazište u Skopskoj kotlini, Skopsko kale, odakle potiču nalazi Salcuta-grupe. Južnu i jugozapadnu zonu sa nalazima Bubanj-Salcuta kompleksa eine Pelagonija (karta — zona V) i Albanija (karta — zona VI). Na području Pelagonije to su nalazišta kod Šupljevca, Crnobukija, Bakarnog gumna, nalazišta kod Struge i Crkvine. U Albaniji, kako je zasada poznato, Salcuta-elementi nalaze se jedino na višeslojnom nalazištu kod Maliq-a u sloju koji je F. Prendi označio kao Maliq IIa-b. Pored ovog južnog prodora Salcuta-grupe, postoji i njen severozapadni pravac rasprostiranja, o čemu je pisao P. Roman. Kao posledicu ovog širenja prema istočnim i jugoistočnim oblastirna Panonske nizije imamo formiranje Hunydi-Vajska grupe. Kao uzrok ovih kretan ja, šireg pomeranja grupa Bubanj-Salcuta-Krivodol kompleksa, pominje se pojava stepskih elemenata i nosilaca Cernavoda III-grupe u rumunskom i jugoslovenskom (banatskom) Podunavlju.

• Details
• Contents