Theatrum Theoreticum (przełożył Krzysztof Hoffmann)
Theatrum Theoreticum (translated by Krzysztof Hoffmann)

Summary/Abstract: W roku 1826 Thomas Drummond dokonał wynalazku światła wapiennego, co umożliwiło teatrom „w połączeniu z wklęsłymi lustrami stworzenie »efektów« świetlnych”, które, dzięki samej tylko ilości skierowanego światła, przewyższyły wcześniejsze raczej nieśmiałe próby oświetlenia scenicznego, jakie odnaleźć można na przykład w szesnastoi siedemnastowiecznym malarstwie. Tym samym Drummond odegrał pierwszą scenę w historii stworzenia, słowami Hansa Blumenberga, „nowych możliwości podejścia afirmującego widzenie [an accentuating approach to vision], podejścia, które zawsze rozpoczyna od określenia swojej pozycji wśród ciemności jako »naturalnym« stanie”. „Owa manipulacja jest efektem długiego procesu”, dodaje filozof. Odkrycie, iż światłem można manipulować i kierować, wyprzedza gwałtowny niekiedy rozwój środków technicznych, które przeniosły tę wiedzę w praktykę. Co więcej, jak dowiódł Blumenberg, odkrycie to zbiega się z narodzinami nowożytności, to jest, z przekonaniem, iż jedyne umocowanie, jakie może mieć prawda, jest metodologiczne. Według Blumenberga idea metody, jaka pojawia się wraz z Baconem i Kartezjuszem, zasadza się na założeniu, iż fenomeny leżą w ciemnościach i tylko „skupiony i odmierzony promień »bezpośrednio rzuconego światła«”, wymierzony w nie pod określonym kątem i z określonej perspektywy, jest w stanie wydrzeć od nich ich prawdę. Nowe pojęcie „widzenia”, zaznaczające się przez cały okres nowożytności i jakie znajdujemy w samym sercu nowożytnej „teorii”, zakłada, jako swoją elementarną zasadę, iż światło jest do dyspozycji istot ludzkich, lub też, iż owym światłem jest sam nowożytny podmiot. Jedynie panowanie nad światłem jest w stanie zerwać okowy ignorancji i przebić ciemności spowijające wszystkie rzeczy.

• Details
• Contents