RYTMY NATURY I KULTURY W SZTUCE MIKOŁAJA KONSTANTEGO ČIURLIONISA
RHYTHMS OF NATURE AND CULTURE IN THE ART OF M. K. ČIURLIONIS

Summary/Abstract: Artykuł stara się uchwycić ontyczną zasadę konstrukcyjną występująca w zjawisku korespondencji sztuk. Pokrewieństwo sztuk zazwyczaj interpretuje się jako funkcjonalne, autorka zaś uważa, że ma ono charakter bytowy i wynika z istnienia wspólnego ontologicznego odniesienia wszystkich naturalnych przejawów życia człowieka, a więc i owoców jego pracy twórczej. Doświadczalna znajomość tej metafizycznej prawdy, jak twierdzi kompozytor synestetyk Olivier Messiaen, dostępna jest niewielu ludziom, a tym bardziej nielicznym artystom. Do ich grona należał litewski muzyk i malarz Mikołaj Konstanty Čiurlionis. Głównym argumentem artykułu, wywiedzionym z rozważań na temat ontologii dzieła sztuki, jest przesłanka, że to element rytmu może stanowić podstawę rozważań o pokrewieństwie sztuk, na co wskazywał także francuski fenomenolog Mikel Dufrenne (Dufrenne 1992, s. 323–324). Autorka uważa, że wszystkie estetyki organiczne (Tatarkiewicz 1985, s. 84), a więc takie, które głoszą zależność praw sztuki od praw natury, stanowią dowód na istnienie wspólnej podstawy ontycznej świata, logosu, będącego czymś wspólnym i inherentnym dla naturalnych i stworzonych przejawów bytu. Malarska i muzyczna synestetyczna twórczość Čiurlionisa stanowi punkt odniesienia dla dowodzenia tych metafizycznych przesłanek na gruncie ontologii dzieła sztuki. SŁOWA KLUCZOWE: synestezja, correspon¬dances des artes, mimesis: natura naturata, natura naturans, rytm, arché, natura – kultura, proces twórczy, doświadczenie estetyczne.

• Details
• Contents