Iseljavanje muslimanskog stanovništva iz kneževine Srbije u Bosanski vilajet (1862-1867)
The migration of Muslim population from the principality of Serbia into the Bosnian vilayet (1862-1867)

Summary/Abstract: Muslimansko stanovništvo na prostoru Beogradskog pašaluka, u kojem je bilo veoma malo etničkih Turaka, koje su nazivali "Turkušama" ("tursko čeljade"), "Gangrcima" ili "Mandžukama", je početkom XIX stoljeća činilo većinsko stanovništvo, naročito u Beogradu, Šapcu i Užicu. U jedanaest nahija ovoga pašaluka oni su predstavljali 58 odsto stanovništva. Semantički sadržaj izraza "Turčin" bio je artikuliran momentom religioznosti a ne momentom etničke identifikacije. Jezgro muslimanskog stanovništva formiralo se kroz dugotrajan i složen proces islamiziranja lokalnog slavenskog življa raznorodne etničke pripadnosti, doseljavanjem s istoka, trajnim nastanjivanjem i asimilacijom grupa i pojedinaca neslavenskog porijekla, te zadržavanjem relativno malobrojnih turskih enklava. Muslimani su bili u veoma nezavidnoj materijalnoj situaciji zbog svega što su pretrpjeli od kraja XVIII stoljeća, a pogotovo u doba Karađorđeve pobune. U tom vremenu morali su četiri puta napuštati svoje domove.] Proces iseljavanja je nastavljen i u vremenu vlade Miloša Obrenovića. Svako raseljavanje lišavalo ih je svega što su do tada stekli, dovodeći ih do prosjačkog štapa i potištenosti. U Beogradu su predstavljali četiri petine u odnosu na drugo stanovništvo, u Užicu su činili 96,7 odsto populacije, a 65 odsto u Pomoravlju. Po nekim srpskim izvorima, u Sokolu i osam okolnih sela bilo je 1.600 muslimana, od kojih je 300 nosilo oružje; u Užicu je ova naseobina brojala 1.500-2.000 pušaka; u šabačkom gradu bilo je oko 1.000 muslimana od čega oko 200 pod oružjem. Isti izvori su procjenjivali da se uoči krize 1862. godine, u kneževini Srbiji nalazilo "oko 12.500 Turaka, od čega je skoro 3.000 bilo vojnika".

• Details
• Contents