Publisher: OFFICINA SIMONIDIS. Wydawnictwo Uczelni Państwowej im. Szymona Szymonowica w Zamościu

Facta Simonidis

Facta Simonidis

Frequency: 1 issues / Country: Poland

Facta Simonidis is a scientific journal affiliated with The State Higher School of Vocational Education in Zamosc and released yearly by the Oficina Simonidis publishing house. The editorial board accepts scientific papers, scientific reviews as well as scientific reports from the fields of social science and liberal arts. In terms of scientific disciplines political studies, security sciences, administration and history sciences are the dominant ones. Articles are printed in various languages: Polish, English, Russian, Ukrainian and German. From 2011 the Yearly has been registered on the scientific journals list of the Ministry of Science and Higher Education - at present the materials published are worth 8 points. All published materials are prior subject to the system of reviews, contain titles, summaries and key words in Polish and English languages. The emails and affiliations of the authors are included as well. Yearly's Advisory Board consists of the representatives of many acclaimed scientific centers from Poland and abroad. Prof. dr hab. Henryk Chałupczak is the Editor-in-Chief, theme editors are: dr hab. Henryk Duda, dr Justyna Misiagiewicz, dr Beata Rodzik, mgr Małgorzata Samulak - Piłat. Dr Ewa Pogorzała is the editorial assistant. Full-text versions of the scientific journal as well as any additional information, including the rules concerning accepting scientific papers, are available on the PWSZ site.

National and ethnic minorities in the educational policy of the Polish State in the years 1944 – 1966

Mniejszości narodowe i etniczne w polityce oświatowej państwa polskiego w latach 1944 - 1966

Author(s): Ewa Pogorzała / Language(s): Polish

Keywords: national and ethnic minorities;educational policy; Poland

Zasadniczym celem badania była próba opisu i ewolucji modelu polityki oświatowej państwa polskiego wobec mniejszości narodowych i etnicznych w badanym okresie. W odniesieniu do koncepcji polityki oświatowej państwa polskiego wobec mniejszości narodowych podjęta została próba określenia i zastosowania autorskiej periodyzacji. Wyróżniono następujące etapy polityki oświatowej wobec mniejszości: od polityki akceptacji do polityki restrykcji (1944–1948), okres polityki unifikacji (1949–1955), okres polityki aktywizacji (1956–1960), okres polityki marginalizacji (1961–1966). Analiza zebranych danych źródłowych pozwoliła stwierdzić, że mniejszości narodowe stanowiły istotny problem w polityce oświatowej państwa polskiego w latach 1944–1966. W szczególności dotyczyło to mniejszości słowackiej, żydowskiej, niemieckiej, białoruskiej, litewskiej i ukraińskiej, czyli grup, które od przełomu lat 40. i 50. XX w. objęte zostały jednolitym modelem kształcenia, na wzór radziecki, w państwowych szkołach z niepolskim językiem nauczania. Centralnym punktem analizy uczyniono szkolnictwo dla mniejszości narodowych jako główny przedmiot polityki oświatowej wobec mniejszości. W tym zakresie analizowano sytuację decyzyjną, tj. główne uwarunkowania i czynniki polityki oświatowej, treść decyzji i dyrektyw wykonawczych (założenia organizacyjne i wychowawczo-programowe szkolnictwa dla mniejszości), proces implementacji tych decyzji (polityka w zakresie sieci szkolnej) oraz jej efekty – w aspekcie ilościowym (struktura szkolnictwa) i jakościowym (stan szkolnictwa). W badaniach nad podjętą problematyką przyjęto rozumienie polityki oświatowej wobec mniejszości jako działalność władz państwowych regulujących sytuację tych grup w dziedzinie oświaty poprzez akty normatywne i decyzje stanowiące uprawnionych organów. Należy przy tym wskazać na dwa przeciwstawne wymiary polityki oświatowej wobec mniejszości: restrykcyjny – negujący prawo tych grup do oświaty w języku ojczystym oraz kompensacyjny – afirmujący prawo do oświaty w języku ojczystym jako wartość autoteliczną lub tylko je akceptujący jako wartość instrumentalną dla osiągnięcia określonych celów politycznych. W pierwszej połowie lat 50. XX w. PZPR, zawłaszczając podmiotowość polityczną ogółu społeczeństwa, w tym mniejszości narodowych, zdecydowała o kształcie systemu oświaty. Głównym celem polityki oświatowej stała się indoktrynacja społeczeństwa. W tej sytuacji ojczysty język nauczania stanowił tylko środek do osiągnięcia tego celu, nie zaś do podtrzymania tożsamości narodowej członków tych grup.