Społem, społeczność, społeczeństwo
Together, Community, Society

Summary/Abstract: W XVI-wiecznym słowniku łacińsko-polskim Jana Mączyńskiego z 1564 r. (Lexicon latino-polonicum…) interesująca nas rodzina wyrazów jest reprezentowana przez następujące leksemy: spolnie, spolność, spolny, wszospolność, wszospolny, po społu, społecznie, społeczny, społek, społem, wespołek [zob. Kuraszkiewicz 1963]. Jest to więc słownictwo dawne, dobrze zadomowione w polszczyźnie. Różna jest jednak jego geneza. Aleksander Brückner całą tę rodzinę wyrazów wywodzi od podstawy pół < psł. * polъ [BSEJP], podobnie Wiesław Boryś, który ponadto podaje etymologie niektórych wyrazów lub wyrażeń – por. społem < psł. * sъ polъmь ‘z połową; razem’; pospołu < stpol. po społu < stpol. społu ‘razem z innymi; wspólnie’ [BorSEJP]. Podobną genezę należy przypisać formom spolnie, spolność, spolny (por. współczesne wspólnie, wspólność, wspólny). Są to zatem formy rodzime o genezie prasłowiańskiej, istotny jest tu jednak także wpływ języka czeskiego, który upowszechnił w polszczyźnie niektóre formy, poczynając od XVI w. – por. pol. społek ‘towarzystwo, spółka’ < czes. spolek ‘spółka, wspólnota’, pol. społeczny < czes. společny ‘wspólny’, pol. Społeczność < czes. společnost ‘wspólnota, spółka; społeczeństwo’, pol. Społecznie < czes. společně ‘wspólnie, razem’ [zob. BSB].

• Details
• Contents