ŽIVOT IMPERIJALNOG SPOMENIKA: AJA SOFIJA NAKON BIZANTA
THE LIFE OF AN IMPERIAL MONUMENT: HAGIA SOPHIA AFTER BYZANTIUM
Author(s): Gülru NecipoğluContributor(s): Mirnes Kovač (Translator)
Subject(s): Cultural history, Architecture, History of Church(es), Modern Age, Islam studies, 15th Century, The Ottoman Empire
Published by: Rijaset Islamske zajednice u Bosni i Hercegovini
Keywords: Haggia Sophia; Pos-Byzantium period; Imperial monument; Mosque and Church; Constantinople; Architectural and decoration changes;
Summary/Abstract: Američka profesorica historije umjetnosti na Univerzitetu Harvard, direktorica Aga Khan programa za islamsku arhitekturu, rođena Turkinja, Gulru Necipoglu u ovom tekstu sagledava četiri stotine osamdeset i jednogodišnji život Aja Sofije nakon što je 1453. godine i osvojenja Konstantinopolja pretvorena u džamiju. Zaranjajući duboko u historijske, arheološke i religijske profesorica Necipoglu potanko objašnjava različite stadije u formalnoj transformaciji i osmanizaciji / islamizaciji post-bizantijske Aja Sofije ukazujući kako su značenja koje je građevina stekla tokom stoljeća nadilazila specifičnost izvornog konteksta u kojem je izgrađena, te njenu očevidnu sposobnost da se održi kroz vrijeme. Ova studija, zapravo, prikazuje jednu osebujnu dinamičku interakciju sa promjenjivom publikom i jedan živi dijalog između prošlosti i sadašnjosti. Ovaj tekst je napisan početkom 1990-tih godina i objavljen je u sklopu publikacije Oxford University Pressa, ali je i danas aktualan, posebno nakon odluke vlasti Republike Turske da Aja Sofiji ponovno vrate status džamije, posebno u kontekstu njene vjekovne simbolike, prvo kao trijumfalnog monumenata kršćanstva nad poganstvom, potom islama nad kršćanstvom, te sekularističkog nad religijskim nakon pada Osmanske carevine. Upravo ovaj tekst čitaocu daje relevantne historijske, umjetničke i arhitekturalne činjenice na osnovama kojih može sagledavati i najvažnije aspekte najnovije prenamjene Aja Sofije, jer i njeno ranije prisvojenje kao imperijalnog i religijskog simbola od strane osmanskih sultana nije odbacivalo svijest o njenom nekadašnjem značaju, kao i zajednički jezik arhitektonskih oblika koji nadilaze puku fizičku aproprijaciju kršćanskog svetog prostora od strane muslimanskih osvajača.
Journal: Novi Muallim
- Issue Year: 2020
- Issue No: 82
- Page Range: 104-122
- Page Count: 19
- Language: Bosnian