Oskar Lange i debata kalkulacyjna. Spojrzenie po latach
Oskar Lange and calculation debate. A view after years

Summary/Abstract: Celem artykułu było przyjrzenie się słynnej debacie Oskara Langego z reprezentantami Austriackiej Szkoły Ekonomii i krytyczna rekonstrukcja argumentów obu stron w świetle współczesnej wiedzy ekonomicznej. Oskar Lange początkowo uznawany za zwycięzcę debaty po krytyce Friedricha Hayeka i upadku realnego socjalizmu stał się przegranym reprezentującym niewłaściwe podejście metodologiczne oparte na dorobku szkoły neoklasycznej w ekonomii. Uważna egzegeza esejów uczestników debaty i nowe koncepcje ekonomiczne pozwalają jednak na zniuansowanie powyższych wniosków. Po pierwsze, Mises nie udowodnił niemożliwości istnienia gospodarki niekapitalistycznej – „obalił” tylko stworzony przez samego siebie karykaturalny model gospodarki socjalistycznej, który nie miał wiele wspólnego z rzeczywistymi propozycjami ekonomistów marksistowskich. Po drugie, argumentacja Hayeka zawiera w sobie niespójności i jak pokazuje współczesna wiedza jej wartość ma dość ograniczony historycznie charakter. Tezy Langego okazały się błędne głównie z powodu zapożyczeń z liberalnej, neoklasycznej teorii ekonomii. Jednak w świetle współczesnej jego ostateczne wnioski, które głoszą, że poprawne funkcjonowanie rynku w gospodarce socjalistycznej jest głównie problemem technologicznym powiązanym z kwestią demokratycznej kontroli nad środkami produkcji, w świetle współczesnej wiedzy wydają się być bardzo aktualne. Wobec tego debata kalkulacyjna wciąż jest otwartą kwestią. The aim of the article was to look at the famous debate of Oskar Lange with representatives of the Austrian School of Economics and to critically reconstruct the arguments of both sides in the light of contemporary economic knowledge. Oskar Lange, initially considered the winner of the debate after Friedrich Hayek’s critique and the collapse of real socialism, became a loser representing an inappropriate methodological approach based on the achievements of the neoclassical school in economics. However, the careful exegesis of the essays of the main participants in the debate and the new economic concepts make it possible to discount the above conclusions. Firstly, Mises did not prove the impossibility of a non-capitalist economy – he “overthrew” only his own caricatured model of socialist economy, which did not have much in common with the real proposals of Marxist economists. Secondly, Hayek’s argumentation contains inconsistencies and, as modern knowledge shows, its value is historically limited. Lange’s theses turned out to be wrong mainly because of the borrowings from the liberal, neoclassical theory of economics. However, in the light of modern times, his final conclusions that the proper functioning of the market in a socialist economy is mainly a technological problem related to the issue of democratic control over means of production seem to be right in the light of modern knowledge. Therefore, the calculation debate is still an open question.

• Details
• Contents