UTICAJ AUTORSTVA NA PROCENU DUBOKOUMNOSTI PSEUDODUBOKOUMNIH VERBALIZAMA: KO IZGOVARA I KO VERUJE U BESMISLICE?
THE INFLUENCE OF AUTHORSHIP ON RECEPTIVITY TO PSEUDO-PROFOUND BS: WHO TALKS AND WHO BELIEVES IN NONSENSE?

Summary/Abstract: Pseudodubokoumni verbalizmi (PDV) su gramatički i sintaksički ispravne rečenice sačinjene od nasumično odabranih reči, dizaj-nirane da impresioniraju čitaoca, a ne da ga informišu. Istraživa-nja pokazuju da su ispitanici skloni da PDV smatraju dubokou-mnim, a pretpostavlja se da u osnovi toga leže dva mehanizma: pristrasno odgovaranje i smanjena sklonost prema kognitivnoj refleksiji. Ipak, na receptivnost na PDV može da utiče i izvor iska-za, tj. moguće je da ispitanici pretpostavljaju da iskazi prikazani u psihološkoj studiji imaju duboko i mudro značenje koje oni ne registruju, ali veruju da postoji. Cilj istraživanja bio trostruk: 1) ispi-tivanje fenomena PDV na srpskom jeziku, 2) replikacija nalaza o mehanizmima receptivnosti i senzitivnosti (sposobnost razlikova-nja PDV i zaista dubokoumnih iskaza) na PDV i 3) provera uticaja izvora iskaza na te mere. Ispitanici su procenjivali dubokoumnost poslovica, zdravorazumskih istinitih zaključaka (ZIZ) i PDV (bez i sa pripisanim autorima različite pouzdanosti). Rešavali su 16 kategoričkih silogizama (KS) različitih po kongruentnosti između logičnosti i uverljivosti zaključka, numerički (CRT) i nenumerički test kognitivne refleksije (nCRT), i popunili su skalu verovanja o aktivnom mišljenju otvorenog uma (AOT). Ispitanici su PDV pro-cenjivali kao više dubokoumne od ZIZ i manje dubokoumne od poslovica. Korelacije CRT, nCRT, AOT i CS sa receptivnošću i senzitivnošću na PDV su neznačajne. Kada se PDV-u pripiše iz-mišljeni autor ili autor upitne pouzdanosti procene dubokoumnosti ostaju statistički iste, dok procene značajno rastu kada se PDV-u pripiše pouzdani autor. Nalazi o kognitivnoj refleksiji i pristrastno-sti odgovaranja kao mehanizmima receptivnosti i senzitivnosti na PDV nisu replicirani. Rezultati pokazuju da izvor kao faktor kon-teksta utiče na receptivnost i senzitivnost na PDV.

• Details
• Contents