Analiza obecności i ról grupy transpłciowej Muxes w społeczności Indian Zapoteków w południowym Meksyku
Analiza obecności i ról grupy transpłciowej Muxes w społeczności Indian Zapoteków w południowym Meksyku

Summary/Abstract: Termin „muxe”, zapisywany czasem także jako „mushe” i „muxhe” [czyt.: musze] pochodzi od XVI-wiecznego hiszpańskiego słowa oznaczającego „kobietę” (dzisiejsze: „mujer”, czyt.: muher). W kulturze Indian Zapoteków w południowomeksykańskim stanie Oaxaca oznacza osobę płci męskiej ubierającą się i zachowującą w sposób przypisywany kobietom. Muxes bywają określane mianem „trzeciej płci”. Niektóre spośród nich zawierają związki małżeńskie z kobietami i mają z nimi potomstwo, inne natomiast na partnerów życiowych i seksualnych wybierają mężczyzn, jednak tym drugim rzadko udaje się pozostać w długotrwałych, stałych związkach. Jak wskazują dane, muxes są mniej narażone na przejawy dyskryminacji niż geje, lesbijki czy transseksualne kobiety zamieszkujące inne części Meksyku. Podobne zjawiska „trzeciej płci” obserwowano także w innych społecznościach indiańskich (np. biza’ah w rejonie Teotitlán del Valle czy berdache w Ameryce Północnej). Nie ulega wątpliwości, iż w tradycyjnej kulturze Zapoteków mężczyźni zakładający damskie ubrania, zwani muxes są akceptowani społecznie, jako integralna część tradycji i społeczności, niemniej jednak w kraju, gdzie nadal dominuje zjawisko dyskryminacji kobiet, zwane „machismo”, pełna akceptacja wydaje się być raczej zjawiskiem pozornym, niż realnym, a reputacja Juchitan, jako „raju sielankowej tolerancji” wydaje się być nieco przesadzona. Doniesienia dotyczące statusu i akceptacji muxes we współczesnym społeczeństwie Zapoteków dają dość niejednorodny obraz. Muxes w małych, tradycyjnych wioskach cieszą się wciąż wysokim statusem społecznym i obdarzane są ogólnym szacunkiem, podczas gdy w dużych miastach, przesiąkniętych kulturą zachodnią, często spotyka ich dyskryminacja, w szczególności ze strony heteroseksualnych mężczyzn. Nie zmienia to faktu, że muxes tradycyjnie postrzegane były jako osoby „przynoszące szczęście” i warte z pewnością więcej niż kobiety, a także, iż wiele z nich wykonuje szanowane społecznie prace umysłowe, a nawet udziela się w polityce (najbardziej znaną muxe w świecie polityki jest Amaranta Gómez Regalado z Juchitán de Zaragoza, która w 2003 r. w wieku 25 lat wzbudziła międzynarodowe zainteresowanie jako kandydatka partii Mexico Possible w wyborach stanowych w Oaxaca). Muxes dzielą się na vestidas (dosłownie: ubrane), czyli w pełni przebrane za kobiety oraz pintadas (dosłownie: umalowane), czyli noszące męskie stroje w połączeniu z makijażem. Istnienie trzeciej płci w kulturze Zapoteków sięga korzeniami głębiej, niż początki hiszpańskiej kolonizacji, niemniej jednak zjawisko noszenia na co dzień pełnego kobiecego stroju przez muxes jest stosunkowo młode, pierwsze wzmianki o nim pochodzą z lat 50. XX w., a stopniową popularność zyskiwać zaczęło dopiero od lat 80. XX w. Obecnie praktycznie wszystkie muxes należą do grona vestidas, ponadto, jak wskazują badania, coraz więcej z nich dąży do pełnej zmiany płci, na drodze operacji genitaliów i wszczepienia implantów piersi, w pogoni za zachodnimi ideałami kobiecego piękna, rozpowszechnionymi przez postępującą globalizację i narzucane reszcie świata przez kulturę masową i media.

• Details
• Contents