Słowianofilsko-okcydentalistyczny dyskurs o wychowaniu w Rosji w połowie dziewiętnastego wieku – mapowanie pola badawczego
Slavophiles-Westernizers discourse on education in Russia in the mid-nineteenth century – mapping the research field

Summary/Abstract: An indispensable stage in research in the field of pedagogy is mapping the research field, i.e. drawing a map of directions of development of pedagogical thought and their characteristics, as well as ordering events and initiatives of educational practice. Due to the fact that the great majority of contemporary pedagogical phenomena have their historical antecedents, the analysis of the current educational reality, on which forecasting and designing activities for the future significantly depends, cannot do without indicating their sources, genesis and factors that influenced their course. The undertaking of such endeavors is all the more necessary when it concerns directions, phenomena and facts that are hardly or even completely unknown, the reception of which still influences the theory and practice of education. Such a little-known area of research as Russian pedagogy, which, despite its geographical proximity, is currently not of interest in Poland when dealing with detailed pedagogical explorations. The main goal of the article is to draw attention to the important dimension of such research. In the light of conducted explorations, it will be possible to understand what ideas and their pedagogical implementations have an impact on the formation of mental maps of contemporary Russians. This turns out to be extremely important, especially in the context of the current war situation in Ukraine, which is one of the elements of the implementation of the ideology of the Russian World (or russkij mir). The subject of research mapping will be the ideological Slavophiles-Westernizers discourse in Russia in the mid-nineteenth century and the exploration of the possibilities of its philosophical and pedagogical reconstruction. Admirers of education of the Russian World (ie. russkij mir) when explaining their educational proposals often refer to the views of its main participants. These include the Slavophiles such as Ivan Kireyevsky and Alexei Khomiakov, as well as representatives of the pro-Western option: Pyotr Chaadaev, Vissarion Belinsky, Alexander Herzen, Nikolai Chernyshevsky and Nikolai Dobrolyubov. The article will provide research questions, specific goals of exploration and its methodology, the essence of which is pedagogical hermeneutics and biography. Koniecznym etapem w badaniach z zakresu pedagogiki jest mapowanie pola badawczego, czyli kreślenie mapy kierunków rozwoju myśli pedagogicznej i ich charakterystyk, a także porządkowanie zdarzeń i inicjatyw praktyki wychowawczej. W związku z tym, że znakomita większość współczesnych zjawisk pedagogicznych ma swoje historyczne antecedencje, analiza obecnej rzeczywistości edukacyjnej, od której znacząco zależy prognozowanie i projektowanie działań na przyszłość, nie może obyć się bez wskazania na ich źródła, genezę oraz czynniki, jakie miały wpływ na ich przebieg. Podjęcie takich działań jest tym bardziej konieczne, gdy dotyczy kierunków, zjawisk i faktów mało, a nawet zupełnie nieznanych, których recepcja nadal ma wpływ na teorię i praktykę wychowania. Takim mało znanym obszarem badań, który pomimo geograficznej bliskości, nie stanowi obecnie Polsce obiektu szczegółowych eksploracji pedagogicznych, jest pedagogika rosyjska. Zasadniczym celem artykułu jest zwrócenie uwagi na istotny wymiar takich badań. W świetle prowadzonych eksploracji będzie bowiem możliwe zrozumienie, jakie idee i ich pedagogiczne implementacje mają wpływ na kształtowanie się map mentalnych współczesnych Rosjan. Okazuje się to niezwykle ważne zwłaszcza w kontekście obecnej sytuacji wojennej w Ukrainie, która jest jednym z elementów wdrażania ideologii ruskiego miru. Przedmiotem badawczego mapowania będzie ideowy dyskurs słowianofilsko-okcydentalistyczny w Rosji w połowie XIX wieku i eksploracja możliwości jego filozoficzno-pedagogicznej rekonstrukcji. Admiratorzy wychowania w duchu ruskiego miru w uzasadnieniach swoich edukacyjnych propozycji często bowiem odwołują się do poglądów jego głównych uczestników. Wśród nich należy wymienić słowianofilów Iwana Kiriejewskiego i Aleksieja Chomiakowa oraz przedstawicieli opcji prozachodniej: Piotra Czaadajewa, Wissariona Bielinskiego, Aleksandra Hercena, Nikołaja Czernyszewskiego i Nikołaja Dobrolubowa. W artykule zostaną postawione pytania badawcze, określone cele eksploracji oraz jej metodologia, której sednem jest pedagogiczna hermeneutyka i biografistyka.

• Details
• Contents