Diplomacy and Arms, Opportunities and Obstacles in Episcopal Territorial Control in the Duchy of Krakow, 1279–1320
Diplomacy and Arms, Opportunities and Obstacles in Episcopal Territorial Control in the Duchy of Krakow, 1279–1320

Summary/Abstract: W Europie XIII w. rozwój biskupstwa krakowskiego odbywał się zgodnie z ogólną tendencją do tworzenia autonomicznych obszarów immunitetowych z prerogatywami władztwa terytorialnego. Jednak po okresie dłuższej dynastycznej stabilizacji zakończonej wraz ze śmiercią Bolesława Wstydliwego w 1279 r. biskupi krakowscy musieli się wykazać różnorodnością taktyki w celu utrzymania, a nawet rozszerzenia immunitetów prawnych w posiadłościach ziemskich. W przeciwieństwie jednak do wielu biskupstw w sąsiedniej Rzeszy Niemieckiej lub Czechach, a nawet w samej Polsce, pomimo z pozoru korzystnych warunków wynikłych z osłabienia centralnej władzy świeckiej, prałaci krakowscy nie stworzyli suwerennej władzy książęcej. Piastowie i czescy Przemyślidzi wykazali znaczącą efektywność w zapobieganiu stratom terytorialnym na rzecz Kościoła. Artykuł ten omawia strategie biskupów w rozszerzaniu władzy kościelnej i w wykorzystaniu pojawiających się możliwości wzmacniania jej terytorialnej kontroli w okręgach diecezjalnych. Różnorodność wysiłków, między innymi dyplomatyczne zabiegi biskupów, wykorzystanie prawa patronatu i prawa kanonicznego, ekonomiczne przedsięwzięcia kolonizacyjne, a nawet militarna aktywność okazały się ostatecznie niewystarczające. Zarówno Paweł z Przemankowa w otwartym konflikcie z księciem Leszkiem Czarnym, biskup Prokop w początkowo poprawnych relacjach z Wacławem czeskim, jak i Jan Muskata z pewnym potencjałem wojskowym i w bliskiej współpracy z czeską monarchią, nie byli w stanie osiągnąć znaczącej dominacji terytorialnej. Biskupstwo krakowskie na przełomie XIII i XIV w. ilustruje fundamentalny wpływ lokalnych uwarunkowań politycznych, przypadków i indywidualnych decyzji na rozwój kościelnego władztwa terytorialnego, a którego ostateczny wynik nie mógł być przesądzony w Polsce przed odnowieniem monarchii w 1320 r.

• Details
• Contents