We kindly inform you that, as long as the subject affiliation of our 300.000+ articles is in progress, you might get unsufficient or no results on your third level or second level search. In this case, please broaden your search criteria.

5.00 €

Preview

Moj testament

Author(s): Baruch Milch / Language(s): Polish Issue: 2/1991

Publikowany tekst jest fragmentem manuskryptu Barucha Milcha „Szkodliwe robactwo ludzkości czyli moj testament po Hitlerjadzie”, przechowywanego w rękopisie w Żydowskim Instytucie Historycznym w Warszawie. Manuskrypt odkryty tam został w 1988 roku przez Piotra Wrobla, historyka z Uniwersytetu Warszawskiego. Dyrekcja ŻIH-u umożliwiła Arkadiuszowi Prusinowskiemu przepisanie — części oryginału liczącego w całości ponad połtora tysiąca stron gęsto zapisanych w szkolnych zeszytach. W wybranym fragmencie dokonaliśmy skrotow. Pierwodruk miał miejsce — w niewielkim nakładzie — w siodmym numerze podziemnej KARTY. Redakcja poprzedziła wtedy tekst talami słowami: „Wierzymy, ze doznanie końca świata niesie w sobie początek, zalążek innego. Przechodzimy za Boruchem Milchem jego granicę człowieczeństwa, by moc rozpoznawać, w czym jesteśmy ludźmi”.

More...

4.90 €

Preview

Strojbataliony

Author(s): Krystyna Laskowicz / Language(s): Polish Issue: 2/1991

Krystyna Laskowicz; będąc w latach 1988-89 w Instytucie Iloovera (Stanford, Kalifornia) na „polonistycznym” stypendium naukowym, niejako przy okazji rozpoczęła kwerendę w znajdującym się tam „archiwum Andersa” (p. KARTA 1, „Z Hoovera do Polski”). Między innymi odnalazła około pięćdziesięciu unikatowych dokumentów dotyczących obywateli polskich zmobilizowanych do Armii Czerwonej — w okresie 1939-42. Liczymy, że teraz odezwą się już ci, którym z armii sowieckiej udało się wydostać, także (a tych było więcej) w latach późniejszych.

More...

4.90 €

Preview

Polskie „bandy UPA”

Author(s): Eugeniusz Misiło / Language(s): Polish Issue: 2/1991

W poprzednim numerze przedstawiliśmy relację Michała Kusego, świadka zaskakujących zdarzeń: oddńały II Armii WP walczące w 1945 roku z OUN i UPA wypuszczały z powrotem do lasu złapanych „członków band”, co działo się pod wyraźnym wpływem NKWD. Eugeniusz Misiło odnalazł dokumenty, z których wynika, źe podobne metody zastosowały nieco później polskie władze. Liczymy na dalsze świadectwa z tamtego „rogu”( płd.-wsch.) dzisiejszej Polski.

More...

4.90 €

Preview

Powstanie w Czortkowie

Author(s): Piotr Młotecki / Language(s): Polish Issue: 5/1991

Powstanie w Czortkowie — epizod II wojny światowej, który nigdy nie trafił na karty historii. Romantyczny, a jednocześnie szaleńczy zryw garstki młodzieży był pierwszą próbą walki z wrogiem na wschodzie po klęsce wrześniowej. Zuchwały plan opanowania miasta i ucieczki do Rumunii nie mógł się powieść. Słabo uzbrojeni, osamotnieni konspiratorzy nie mieli szans w walce z sowieckim garnizonem. Zawiodła organizacja, brak doświadczenia w działalności konspiracyjncj. Klęska była szokicm dla powstańców. Szukano winnych. Tak zrodziła się koncepcja sowieckiej prowokacji, koncepcja nic poparta jak dotąd żadnymi dowodami, krzywdząca uczestników powstania, młodych ludzi wychowanych w specyficznej atmosferze kresowego miasta.

More...

4.90 €

Preview

Tropy

Author(s): Jan Kurdwanowski / Language(s): Polish Issue: 6/1991

1. Odzyskiwanie miasta, by: Jan Kurdwanowski 2. Sprawozdanie z Lignicy, by: Józef Stępień 3. Zobowiązanie, by: Grzegorz Sołtysiak

More...

4.50 €

Preview

Buran

Author(s): Konrad Rafałówski / Language(s): Polish Issue: 12/1994

Konrad Rafatowski, profesor matematyki i fizyki lwowskiego gimnazjum, 13 kwietnia 1940 został wywieziony do Kazachstanu, razem z całą swoją rodziną. Jesienią 1941 Z Burłagaiu (w Kazachstanie) zesłańcy wyruszyli na południowy wschód, do Namanganu (w Uzbekistanie). Przez cały okres zesłania, począwszy od 8 maja 1940, Konrad Rafałowski prowadził codzienne notatki. Część Z nich (z marca, kwietnia, maja oraz sierpnia 1941) zaginęła. 6 lutego ciężko chory profesor zaczął dyktować dziennik żonie Marii. Zmarł 18 lutego 1942. Dziennik prowadziła dalej jego żona. Latem 1943 ona takie zmarła. Zapiski kończą się 8 kwietnia 1943. Publikujemy fragmenty — notatki z wybranych dni 1940 roku. Całość przechowywana jest w zbiorach Archiwum Wschodniego.

More...

4.50 €

Preview

Obliczenia Ambasady

Author(s): Author Not Specified / Language(s): Polish Issue: 12/1994

Sprawozdanie Działu Opieki Ambasady RP w ZSRR na dzień 30 czerwca 1942. Liczba i rozmieszczenie ludności polskiej w ZSRR.

More...

4.50 €

Preview

Ewakuacja 1941

Author(s): / Language(s): Polish Issue: 12/1994

Po ataku Niemiec na ZSRR, w końcu czerwca 1941, odbyła się „ewakuacja więzień ze strefy przyfron tow ejC zęść więźniów rozstrzelano na miejscu, część ruszyła „drogami śmierci ”. Ilu ludzi wówczas zginęło? Do tej pory próbowaliśmy ustalać liczbę ofiar i przebieg akcji na podstawie relacji i wspomnień polskich świadków. Dziś dysponujemy już dwiema sowieckimi imiennymi listami: rozstrzelanych w Zamarstynowie i zabitych w drodze z Wilejki do Riazania. Staramy się wydobyć spisy z innych miejsc kaźni. Lwowski „Memoriał” przystąpił do zbierania relacji ocalonych więźniów Ukraińców. W ramach programu „Wspólne Miejsce — Europa Wschodnia ” ze strony rosyjskiej badaniem tej sprawy zajął się Aleksandr Kokurin. Wydobył już kilkadziesiąt dokumentów z Archiwum Państwowego Federacji Rosyjskiej. Są to przede wszystkim raporty różnych szczebli aparatu NKWD. Publikujemy dwa spośród dokumentów odnalezionych przez Aleksandra Kokurina.

More...

5.90 €

Preview

Po drugiej stronie muru

Author(s): Kazimierz Styś / Language(s): Polish Issue: 16/1995

Kazimierz Styś „Szary", „Szarada" — ur. 1923, szef referatu I (organizacyjnego) oraz kierownik kancelarii Obwodu AK Kozienice. Po rozwiązaniu Armii Krajowej, od marca 1945 zastępca komendanta Obwodu nowej, szkieletowej organizacji konspiracyjnej, a faktycznie — jej dowódca na terenie kozienickim. Podlegał kpt. Władysławowi Komorkowi „Lucjanow i” (ostatniemu komendantowi Obwodu AK Kozienice, a teraz zastępcy komendanta inspektoratu radomskiego mjr. Zygmunta Zywockiego „ Wujka ”). W związku z nasilającymi się aresztowaniami, coraz więcej młodzieży ucieka do oddziałów leśnych. „Szary” bierze udział w scalaniu luźnych grup partyzanckich na terenie Obwodu. Oddziały, którymi dowodzi Władysław Molenda „Grab", otrzymują instrukcje, by unikać starć z Sowietami, walkę przyjmować jedynie we własnej obronie; akcje zaczepne dozwolone są tylko w celu zdobycia środków na utrzymanie. Nocą z 5 na 6 maja 1945 „Grab” przeprowadza akcję na Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa Publicznego w Kozienicach. Urzędu nie zdobyto, uwolniono natomiast więźniów przetrzymywanych na posterunku MO. W maju wznowiono wychodzące podczas okupacji niemieckiej pismo „Reduta”; drukowano je w domu Czesława Wójcika „ Wyrwy 6 lipca „Szary” dostaje polecenie ujawnienia grup leśnych na terenie Obwodu Kozienice. Gdy wraca z odprawy, zostaje aresztowany przez UB. Po przeszło miesięcznym śledztwie w areszcie UB w Radomiu, 18 sierpnia 1945 przewieziony jest do więzienia, gdzie czeka na rozprawę sądową.

More...

4.90 €

Preview

Rozbrojenie

Author(s): Zygmunt Boradyn / Language(s): Polish Issue: 16/1995

W „Karcie” 13 przedstawiliśmy Zdradę nad Naroczą Jarosława Wołkonowskiego — historię wymordowania przez partyzantkę sowiecką akowskiego oddziału „Kmicica” w sierpniu 1943. Trzy miesiące później, ponad sto kilometrów na południe Sowieci zaatakowali oddział stołpecki AK.

More...

5.90 €

Preview

Randka z wrogiem

Author(s): Ludwika Zachariasiewicz / Language(s): Polish Issue: 17/1995

Ludwika Zachariasiewicz urodziła się w 1922 roku w Wilnie. Po śmierci matki wychowywana była przez babcię. Ojciec, zawodowy oficer, służył w KOP-ie w Stołpcach. Wybuch wojny zaskoczył go w Grudziądzu, gdzie dostał się do niewoli, do oflagu. W październiku 1939 Ludwika z dziadkami znalazła się w Chełmie Lubelskim. W marcu 1940 podchorąży Norbert Jauksz, znajomy ojca, zorganizował grupę młodzieży z kręgu rodzin wojskowych — weszła do niej także Ludwika. Chłopcy uczyli się posługiwać bronią, dziewczęta kolportowały przepisywane na maszynie wiadomości z frontu. Zagrożona wywiezieniem na roboty do Niemiec, Ludwika wyjechała wraz z dziadkami do wsi Borowa koło Czarnej pod Krakowem. Tam została przez podziemie umieszczona w Urzędzie Gminy (wykorzystano je j znajomość języka niemieckiego). W 1941 roku, wraz z zaufanym granatowym policjantem, prowadziła wydział w Urzędzie, gdzie na podstawie metryk wypisywano Kennkarty. Pracowali na rzecz konspiracji — wystawiali „lewe" dokumenty. Po jakim ś czasie zostali zdekonspirowani. Ostrzeżona Ludwika ukrywała się w lasach. Jej dziadkowie, początkowo aresztowani przez gestapo, dzięki staraniom różnych ludzi zostali wypuszczeni. Poszukiwana bardzo intensywnie przez gestapo, chroniona przez sieć konspiracyjną, Ludwika dostała się do Krakowa, a potem do Warszawy.

More...

4.50 €

Preview

Poczta

Author(s): Zygmunt Boradyn,Janina Stopyra-Gawrońska,August Dobrowolski,Maria Nowak / Language(s): Polish Issue: 17/1995

Zygmunt Boradyn przesłał nam uzupełnienie do swojego tekstu Rozbrojenie z „Karty" 16.

More...

4.90 €

Preview

Grypsy lwowskie

Author(s): Stanisław Czuruk / Language(s): Polish Issue: 19/1996

Dwukrotnie już publikowaliśmy świadectwa pisane we Lwowie w latach 1944^16 — dzienniki Pożegnanie Lwowa Almy Heczko i Na straży miasta Ryszarda Gansińca („Karta” 13) oraz opracowany przez Piotra Mitznera wybór dokumentów sowieckich Oczyścić Lwów („Karta" 17). Grypsy Stanisława Czuruka również tworzą dziennik, który staje się szczególnym dopełnieniem tych poprzednich.

More...

4.50 €

Preview

Dzień zesłańca

Author(s): Janina Nowacka / Language(s): Polish Issue: 29/1999

Dzień... jeden z wielu. Jest 25 grudnia 1940 roku. Ciemno i zimno. I tak trudno pozbierać obolałe kości. Aby zsunąć się z desek tapczanu i wstać. Nie obudzić dziecka. Jest przecież piąta rano. Przy wprawie nawet sznurki łapci nie plączą się. Leciutko — żeby tylko nie obudzić — pocałować czółko i... w drogę.

More...

4.90 €

Preview

Ukraińskie „powstanie”

Author(s): / Language(s): Polish Issue: 29/1999

Dowódca Ukraińskiej Powstańczej Armii w Galicji Wschodniej, Wasyl Sydor „Szelest” 1 września 1944 wydał swoim podwładnym zakaz atakowania polskiej ludności. Dozwolone było jedynie zwalczanie Polaków służących w tworzonych u boku NKWD istriebitielnych batalionach i współpracujących z komunistami. Decyzja ta była początkiem procesu zmiany taktyki UPA wobec Polaków.

More...

4.90 €

Preview

Ocenzurowano

Author(s): Grzegorz Majchrzak / Language(s): Polish Issue: 29/1999

Oprócz cenzury działającej jawnie (prowadzonej przez Główny Urząd Kontroli Publikacji, Prasy i Widowisk) w całym okresie PRL funkcjonowała również niejawna cenzura korespondencji cywilnej — sprawowana przez resort spraw wewnętrznych — oraz wojskowej. Organa cenzorskie zaczęto organizować natychmiast po zainstalowaniu się w Polsce władzy komunistycznej. 1 września 1944 utworzono Wydział Cenzury Resortu Bezpieczeństwa Publicznego PKWN, który zajął się kontrolą korespondencji cywilnej; potem przejęły to zadanie struktury Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. 5 listopada 1944 powstał Oddział Cenzury Wojskowej. Po likwidacji MBP kontrolę korespondencji powierzono kolejno Departamentowi IX, Biuru ,, W” Komitetu ds. Bezpieczeństwa Publicznego, a następnie Biuru ,, W” Ministerstwa Spraw Wewnętrznych (zarządzenie ministra spraw wewnętrznych z 27 listopada 1956). Biuro ,, W ”pełniło tę funkcję do chwili rozformowania 10 maja 1990. Jedynie w okresie stanu wojennego dla wzmocnienia perlustracji połączono pion „W" z częścią pionu ,, T" MSW (który na co dzień zajmował się techniką operacyjną), tworząc Główny Urząd Cenzury (zarządzenie ministra spraw wewnętrznych z 12 grudnia 1981). Prezentowany dokument powstał w grudniu 1983 w Biurze „W ”. Zachowany egzemplarz przeznaczony był dla szefa Służby Zabezpieczenia Operacyjnego MSW gen. Konrada Straszewskiego. Odtajniony został na rzecz niniejszej publikacji.

More...

4.90 €

Preview

Granica

Author(s): Andrzej Strzelecki / Language(s): Polish Issue: 31/2000

Wpołożonej 50 kilometrów od granicy sowiecko-węgierskiej, zagrzebanej w górach Turce nad Strugiem znalazłem się w wyniku kilkumiesięcznych starań, których celem była ucieczka spod okupacji sowieckiej.

More...

4.50 €

Preview

Twierdza Breslau

Author(s): Thomas Urban / Language(s): Polish Issue: 31/2000

Ulricha Frodiena poznałem po publikacji mojego artykułu w „Siiddeutsche Zeitung”, w którym pisałem o sytuacji Niemców zmuszonych do opuszczenia swoich domów znajdujących się na terenie dzisiejszej Polski. Byłem przekonany; że po upływie pół wieku od zakończenia wojny niemał całkowicie wygasły u nich nastroje rewizjonistyczne, a nawet przeciwnie — są bardzej otwarci na dialog z Polakami niż pozostali Niemcy. Dobrze znam ich poglądy, ponieważ moi rodzice również pochodzą z Wrocławia. Ułrich Frodien napisał do mnie łist, doszło do spotkania. Pokazał mi wtedy swoje wspomnienia z ucieczki z Wrocławia, które napisał kilka lat temu dla wnuków, chcących się dowiedzieć, jak stracił ojczyznę i dom. Uznałem, że obserwacje młodego żołnierza niemieckiego, który był zwolennikiem Hitlera i dopiero w ostatniej fazie wojny zrozumiał charakter tego systemu, mogą być interesujące dła polskiego czytelnika.

More...

4.90 €

Preview

Powstanie w Czortkowie - wersja NKWD

Author(s): Jędrzej Tucholski / Language(s): Polish Issue: 31/2000

Działania powstańcze, które miały miejsce w Czortkowie nocą 21/22 stycznia 1940, należą do najsłabiej udokumentowanych akcji polskiego podziemia pod sowiecką okupacją. Zaledwie dwa opublikowane polskie materiały źródłowe, wytworzone w 1940 roku, nawiązują nader zwięźle do owego powstańczego zrywu, który zakończył się kompletną klęską i okazał się tragiczny w skutkach dla jego uczestników. Jedni zapłacili zań głową, inni katorgą, a tylko nieliczni uszli za granicę ratując młode życie.

More...

4.50 €

Preview

Represjonowani - imiennie

Author(s): Agnieszka Knyt / Language(s): Polish Issue: 31/2000

Tak najkrócej można opisać metodę badania represji sowieckich przyjętą przed dwunastu laty przez zespół „Indeksu Represjonowanych” — obecnie agendę Ośrodka KARTA. Naszym założeniem jest udokumentowanie — właśnie z imienia i nazwiska, tak by żadna z ofiar nie pozostała anonimowa — możliwie jak największej liczby Polaków prześladowanych przez Związek Radziecki.

More...